منظرۀ ستاره ها در آسمان شب، یکی از دل انگیزترین مناظر طبیعت است. اما آیا می دانید ستاره ها علاوه بر زیبایی بخشیدن به آسمان شب، چه نقش مهمی در جهان ما ایفا کرده اند؟

برای پاسخ به این پرسش کافی است همین الان نگاهی به دور و بر خود بیاندازید. تمامی چیزهایی که می بینید از اتم ها ساخته شده اند؛ چوب به کار رفته در مبلمان چوبی، رنگ دیوارها، سنگ های کف اتاق، الیاف پارچه ای لباستان، اجزاء بدنتان و حتی هوایی که تنفس می کنید، همه و همه از اتم ها تشکیل شده اند. اما آیا تا به حال از خود پرسیده اید اتم ها در جهان چگونه شکل گرفته اند؟

اخترفیزیکدان ها و فیزیکدان های هسته ای با همکاری همدیگر پاسخ این سوال را پیدا کرده اند:

همانطور که می دانید ما در طبیعت حدود یکصد نوع اتم مختلف داریم که از سبک ترین آنها یعنی هیدروژن آغاز می شود و تا اتم های سنگینی نظیر پلاتین، طلا، جیوه، سرب و اورانیوم ادامه می یابد. محاسبات اخترفیزیکدان ها نشان می دهد که تقریباً تمامی اتم های دو عنصر سبک اول جهان یعنی هیدروژن و هلیوم همگی در 5 دقیقه نخست پس از آفرینش جهان و از انرژی عظیم مِهبانگ (بیگ بنگ) ⁽¹⁾ شکل گرفته اند. این اتم ها در کل کیهان توزیع شدند و سپس به تدریج به واسطه جاذبه گرانشی موجود بین آنها، توده های گازی اولیه ای را که منجر به شکل گیری ستاره ها شد تشکیل دادند.

آرام آرام، چگالی و نتیجتاً دمای این توده های گازی، بیشتر و بیشتر شد تا جائیکه دمای مرکز این توده ها به میلیون ها درجه سانتیگراد رسید. در این زمان، واکنش های هسته ای در قلب این توده های گازی آغاز شدند و بدین ترتیب، نخستین ستاره ها در کیهان متولد شدند.

طی واکنش های هسته ای صورت گرفته در قلب ستاره ها به تدریج هسته های اتمی هیدروژن و هلیوم به همدیگر جوش خورده و طی فرآیند همجوشی هسته ای ⁽²⁾، هسته های اتمی سنگین تر را ساختند. به عبارتی، ستاره ها همانند کوره های داغ کیهانی هستند که از طریق فرآیندهای گرماهسته ای در قلب خود، اتم های سبک هیدروژن و هلیوم را به سایر اتم ها تبدیل کرده اند. بنابراین می توان گفت که تقریباً تمامی اتم های عناصری که ما در اطراف خود می بینیم، روزگاری در چندین میلیارد سال پیش در قلب ستاره ها یا انفجارهای ابرنواختری ستاره ای ایجاد شده اند.

بنابراین برای درک اهمیت نقش ستاره ها در دنیای ما همین کافی است که به خاطر داشته باشیم که تمامی اتم هایی که جهان اطراف ما را می سازند – از اتم های نیتروژن موجود در "دی اِن اِی" ⁽³⁾ سلول های بدن ما گرفته تا اتم های کلسیم استخوان های ما، آهن موجود در خون ما و حتی هوایی که تنفس میکنیم - همه و همه زمانی در قلب ستاره ها ساخته شده اند. به قول کارل ساگان ⁽⁴⁾، اخترفیزیکدان مشهور آمریکایی، "ما از ستاره ها ساخته شده ایم".



********
پی نوشت:
1- Big Bang
2- Nuclear Fusion
3- DNA
4- Carl Sagan

برگرفته از : صفحه اینترنتی اسرار کوانتومی آفرینش