|
نگاهي به مقوله‌ي توبه و استغفار در قرآن كريم
قرآن كريم، حاوي آيات بسياري است كه با توصيه‌ي مؤكد به توبه، آدمي را به بازگشت به خداوند فرامي‌خوانند، و با پرداختن به زواياي گوناگون مقوله‌ي توبه، گره‌ي سؤالات انسان را در اين باب مي‌گشايند.
توصيه به توبه و توبه‌پذيري خداوند، اهميت توبه، راه‌هاي جذب بخشش خداوند، شرايط و موانع پذيرش توبه، توصيه‌ي توبه به اقوام، توبه‌ي پيامبران، نمونه‌هايي از توبه‌ي سايرين، و دعاهاي قرآني در طلب آمرزش، از جمله زوايايي هستند كه در اين كتاب آسماني به دفعات به آنها اشاره شده است.
توصيه به توبه، و توبه‌پذيري خداوند:
زمر: 53
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَي أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿53﴾
بگو اي بندگان من كه بر خويشتن زيادهروي روا داشتهايد از رحمت خدا نوميد مشويد در حقيقت، خدا همه‌ي گناهان را ميآمرزد كه او خود آمرزنده‌ي مهربان است (53)
مائده: 39
فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿39﴾
پس هر كه بعد از ستمكردنش توبه كند و به صلاح آيد خدا توبه‌ي او را ميپذيرد كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (39)
مائده: 74
أَفَلاَ يَتُوبُونَ إِلَي اللّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿74﴾
چرا به درگاه خدا توبه نميكنند و از وي آمرزش نميخواهند و خدا آمرزنده‌ي مهربان است (74)
اعراف: 153
وَالَّذِينَ عَمِلُواْ السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِهَا وَآمَنُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿153﴾
و[لي] كساني كه مرتكب گناهان شدند آن‌گاه توبه كردند و ايمان آوردند قطعاً پروردگار تو پس از آن آمرزنده‌ي مهربان خواهد بود (153)
بقره:160
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ وَأَصْلَحُواْ وَبَيَّنُواْ فَأُوْلَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿160﴾
مگر كساني كه توبه كردند و [خود را] اصلاح نمودند و [حقيقت را] آشكار كردند پس بر آنان خواهم بخشود و من توبهپذير مهربانم (160)
شوري: 25
وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿25﴾
و اوست كسي كه توبه را از بندگان خود ميپذيرد و از گناهان درميگذرد و آنچه ميكنيد ميداند (25)
نصر: 3
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿3﴾
پس به ستايش پروردگارت نيايشگر باش و از او آمرزش خواه كه وي همواره توبهپذير است (3)
نساء: 110
وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿110﴾
و هر كس كار بدي كند يا بر خويشتن ستم ورزد سپس از خدا آمرزش بخواهد خدا را آمرزنده‌ي مهربان خواهد يافت (110)
طه: 82
وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَي ﴿82﴾
و به يقين من آمرزنده‌ي كسي هستم كه توبه كند و ايمان بياورد و كار شايسته نمايد و به راه راست راهسپر شود (82)
مزمل: 20
...وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿20﴾
...و از خدا طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (20)
نساء: 106
وَاسْتَغْفِرِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿106﴾
و از خدا آمرزش بخواه كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (106)
بقره: 221
...وَاللّهُ يَدْعُوَ إِلَي الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَيُبَيِّنُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ ﴿221﴾
... و خدا به فرمان خود [شما را] به سوي بهشت و آمرزش ميخواند و آيات خود را براي مردم روشن ميگرداند باشد كه متذكر شوند (221)
نوح: 10
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا ﴿10﴾
و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او همواره آمرزنده است (10)
مؤمنون: 118
وَقُل رَّبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ ﴿118﴾
و بگو پروردگارا ببخشاي و رحمت كن [كه] تو بهترين بخشايندگاني (118)
انعام: 54
وَإِذَا جَاءكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلاَمٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَي نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَن عَمِلَ مِنكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿54﴾
و چون كساني كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند بگو درود بر شما پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر كرده كه هر كس از شما به ناداني كار بدي كند و آن‌گاه به توبه و صلاح آيد پس وي آمرزنده‌ي مهربان است (54)
نساء: 64
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا ﴿64﴾
و ما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر آن‌كه به توفيق الهي از او اطاعت كنند و اگر آنان وقتي به خود ستم كرده بودند پيش تو ميآمدند و از خدا آمرزش ميخواستند و پيامبر [نيز] براي آنان طلب آمرزش ميكرد قطعاً خدا را توبهپذير مهربان مييافتند (64)
نحل: 119
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿119﴾
[با اين‌همه] پروردگار تو نسبت به كساني كه به ناداني مرتكب گناه شده سپس توبه كرده و به صلاح آمدهاند البته پروردگارت پس از آن آمرزنده‌ي مهربان است (119)
اسراء: 25
رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُواْ صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلأَوَّابِينَ غَفُورًا ﴿25﴾
پروردگار شما به آنچه در دلهاي خود داريد آگاهتر است اگر شايسته باشيد قطعاً او آمرزنده‌ي توبهكنندگان است (25)
توبه: 15
وَيُذْهِبْ غَيْظَ قُلُوبِهِمْ وَيَتُوبُ اللّهُ عَلَي مَن يَشَاء وَاللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿15﴾
و خشم دلهايشان را ببرد و خدا توبه‌ي هر كه را بخواهد ميپذيرد و خدا داناي حكيم است (15)
توبه: 27
ثُمَّ يَتُوبُ اللّهُ مِن بَعْدِ ذَلِكَ عَلَي مَن يَشَاء وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿27﴾
سپس خدا بعد از اين [واقعه] توبه‌ي هر كس را بخواهد ميپذيرد و خدا آمرزنده‌ي مهربان است (27)
توبه: 104
أَلَمْ يَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿104﴾
آيا ندانستهاند كه تنها خداست كه از بندگانش توبه را ميپذيرد و صدقات را ميگيرد و خداست كه خود توبهپذير مهربان است (104)
روم: 31
مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿31﴾
به سويش توبه بريد و از او پروا بداريد و نماز را برپا كنيد و از مشركان مباشيد (31)
فصلت: 6
...إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِّلْمُشْرِكِينَ ﴿6﴾
...خداي شما خدايي يگانه است پس مستقيماً به سوي او بشتابيد و از او آمرزش بخواهيد و واي بر مشركان (6)
توبه: 118
وَعَلَي الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُواْ حَتَّي إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنفُسُهُمْ وَظَنُّواْ أَن لاَّ مَلْجَأَ مِنَ اللّهِ إِلاَّ إِلَيْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿118﴾
و [نيز] بر آن سه تن كه بر جاي مانده بودند [و قبول توبه‌ي آنان به تعويق افتاد] تا آن‌جا كه زمين با همه‌ي فراخياش بر آنان تنگ گرديد و از خود به تنگ آمدند و دانستند كه پناهي از خدا جز به سوي او نيست پس [خدا] به آنان [توفيق] توبه داد تا توبه كنند بي ترديد خدا همان توبهپذير مهربان است (118)
غافر: 3
غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿3﴾
[كه] گناهبخش و توبهپذير [و] سختكيفر [و] فراخنعمت استخدايي جز او نيست بازگشت به سوي اوست (3)
توبه: 102
وَآخَرُونَ اعْتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُواْ عَمَلاً صَالِحًا وَآخَرَ سَيِّئًا عَسَي اللّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿102﴾
و ديگراني هستند كه به گناهان خود اعتراف كرده و كار شايسته را با [كاري] ديگر كه بد است درآميختهاند اميد استخدا توبه‌ي آنان را بپذيرد كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (102)
نور: 31
... وَتُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿31﴾
...اي مؤمنان همگي [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه كنيد اميد كه رستگار شويد (31)
توبه: 106
وَآخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَاللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿106﴾
و عدهاي ديگر [كارشان] موقوف به فرمان خداست يا آنان را عذاب ميكند و يا توبه‌ي آنها را ميپذيرد و خدا داناي سنجيدهكار است (106)
بقره: 199
ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿199﴾
پس از همان‌جا كه [انبوه] مردم روانه ميشوند شما نيز روانه شويد و از خداوند آمرزش خواهيد كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (199)
توبه: 112
فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلاَ تَطْغَوْاْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿112﴾
پس همان گونه كه دستور يافتهاي ايستادگي كن و هر كه با تو توبه كرده [نيز چنين كند] و طغيان مكنيد كه او به آنچه انجام ميدهيد بيناست (112)
بقره: 268
الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاء وَاللّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلاً وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿268﴾
شيطان شما را از تهيدستي بيم ميدهد و شما را به زشتي واميدارد؛ و(لي) خداوند از جانب خود به شما وعده‌ي آمرزش و بخشش ميدهد، و خداوند گشايشگر داناست. (268)
حديد: 21
سَابِقُوا إِلَي مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاء وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿21﴾
[براي رسيدن] به آمرزشي از پروردگارتان و بهشتي كه پهنايش چون پهناي آسمان و زمين است [و] براي كساني آماده شده كه به خدا و پيامبرانش ايمان آوردهاند بر يكديگر سبقت جوييد اين فضل خداست كه به هر كس بخواهد آن را ميدهد و خداوند را فزونبخشي بزرگ است (21)
غافر: 55
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ ﴿55﴾
پس صبر كن كه وعده‌ي خدا حق است و براي گناهت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستايشگر باش (55)
لقمان: 15
وَإِن جَاهَدَاكَ عَلي أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿15﴾
و اگر تو را وادارند تا در باره‌ي چيزي كه تو را بدان دانشي نيست به من شرك ورزي از آنان فرمان مبر و[لي] در دنيا به خوبي با آنان معاشرت كن و راه كسي را پيروي كن كه توبهكنان به سوي من بازميگردد و [سرانجام] بازگشتشما به سوي من است و از [حقيقت] آنچه انجام ميداديد شما را با خبر خواهم كرد (15)
محمد: 19
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ ﴿19﴾
پس بدان كه هيچ معبودي جز خدا نيست و براي گناه خويش آمرزش جوي و براي مردان و زنان با ايمان [طلب مغفرت كن] و خداست كه فرجام و مآل [هر يك از] شما را ميداند (19)
نساء: 92
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلاَّ خَطَئًا وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَئًا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَي أَهْلِهِ إِلاَّ أَن يَصَّدَّقُواْ فَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ عَدُوٍّ لَّكُمْ وَهُوَ مْؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِّيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَي أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةً فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِّنَ اللّهِ وَكَانَ اللّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿92﴾
و هيچ مؤمني را نسزد كه مؤمني را جز به اشتباه بكشد و هر كس مؤمني را به اشتباه كشت بايد بنده‌ي مؤمني را آزاد و به خانواده‌ي او خون‌بها پرداخت كند مگر اين‌كه آنان گذشت كنند و اگر [مقتول] از گروهي است كه دشمنان شمايند و [خود] وي مؤمن است [قاتل] بايد بنده‌ي مؤمني را آزاد كند [و پرداختخونبها لازم نيست] و اگر [مقتول] از گروهي است كه ميان شما و ميان آنان پيماني است بايد به خانواده‌ي وي خون‌بها پرداخت نمايد و بنده‌ي مؤمني را آزاد كند و هر كس [بنده] نيافت بايد دو ماه پياپي به عنوان توبهاي از جانب خدا روزه بدارد و خدا همواره داناي سنجيدهكار است (92)
حجرات: 12
َيا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ ﴿12﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد از بسياري از گمان‌ها بپرهيزيد كه پارهاي از گمان‌ها گناه است و جاسوسي مكنيد و بعضي از شما غيبت بعضي نكند آيا كسي از شما دوست دارد كه گوشت برادر مردهاش را بخورد از آن كراهت داريد [پس] از خدا بترسيد كه خدا توبهپذير مهربان است (12)
اهميت توبه:
مريم: 60
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْئًا ﴿60﴾
مگر آنان كه توبه كرده و ايمان آورده و كار شايسته انجام دادند كه آنان به بهشت درميآيند و ستمي بر ايشان نخواهد رفت (60)
فرقان: 70-71
ِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿70﴾
مگر كسي كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته كند پس خداوند بدي‌هايشان را به نيكي‌ها تبديل ميكند و خدا همواره آمرزنده‌ي مهربان است (70)
وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَي اللَّهِ مَتَابًا ﴿71﴾
و هر كس توبه كند و كار شايسته انجام دهد در حقيقت به سوي خدا بازميگردد (71)
بقره: 222
... إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ ﴿222﴾
... خداوند توبهكاران و پاكيزگان را دوست ميدارد (222)
توبه: 112
التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدونَ الآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ ﴿112﴾
[آن مؤمنان] همان توبهكنندگان پرستندگان سپاسگزاران روزهداران ركوعكنندگان سجدهكنندگان وادارندگان به كارهاي پسنديده بازدارندگان از كارهاي ناپسند و پاسداران مقررات خدايند و مؤمنان را بشارت ده (112)
غافر: 13
هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَيُنَزِّلُ لَكُم مِّنَ السَّمَاء رِزْقًا وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَن يُنِيبُ ﴿13﴾
اوست آن كس كه نشانههاي خود را به شما مينماياند و براي شما از آسمان روزي ميفرستد و جز آن كس كه توبهكار است [كسي] پند نميگيرد (13)
توبه: 11
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَنُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿11﴾
پس اگر توبه كنند و نماز برپا دارند و زكات دهند در اين صورت برادران ديني شما ميباشند و ما آيات [خود] را براي گروهي كه ميدانند به تفصيل بيان ميكنيم (11)
تحريم: 8
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَي اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا عَسَي رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَي بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَي كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿8﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد به درگاه خدا توبهاي راستين كنيد اميد است كه پروردگارتان بدي‌هايتان را از شما بزدايد و شما را به باغ‌هايي كه از زير [درختان] آن جويبارها روان است درآورد در آن روز خدا پيامبر [خود] و كساني را كه با او ايمان آورده بودند خوار نميگرداند نورشان از پيشاپيش آنان و سمت راستشان روان است ميگويند پروردگارا نور ما را براي ما كامل گردان و بر ما ببخشاي كه تو بر هر چيز توانايي (8)
آل عمران: 135-136
وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَي مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ﴿135﴾
و آنان كه چون كار زشتي كنند يا بر خود ستم روا دارند خدا را به ياد ميآورند و براي گناهانشان آمرزش ميخواهند و چه كسي جز خدا گناهان را ميآمرزد و بر آنچه مرتكب شدهاند با آن‌كه ميدانند [كه گناه است] پافشاري نميكنند (135)
أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ﴿136﴾
آنان پاداششان آمرزشي از جانب پروردگارشان و بوستان‌هايي است كه از زير [درختان] آن جويبارها روان است جاودانه در آن بمانند و پاداش اهل عمل چه نيكوست (136)
ق: 30-34
يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِن مَّزِيدٍ ﴿30﴾
آن روز كه [ما] به دوزخ ميگوييم آيا پر شدي و ميگويد آيا باز هم هست (30)
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ ﴿31﴾
و بهشت را براي پرهيزگاران نزديك گردانند بيآنكه دور باشد (31)
هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ ﴿32﴾
[و به آنان گويند] اين همان است كه وعده يافتهايد [و] براي هر توبهكار نگهبان [حدود خدا] خواهد بود (32)
مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ وَجَاء بِقَلْبٍ مُّنِيبٍ ﴿33﴾
آن‌كه در نهان از خداي بخشنده بترسد و با دلي توبهكار [باز] آيد (33)
ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ ﴿34﴾
به سلامت [و شادكامي] در آن درآييد [كه] اين روز جاودانگي است (34)
نساء: 144- 146
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاء مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَن تَجْعَلُواْ لِلّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا ﴿144﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد به جاي مؤمنان كافران را به دوستي خود مگيريد آيا ميخواهيد عليه خود حجتي روشن براي خدا قرار دهيد (144)
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَن تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا ﴿145﴾
آري منافقان در فروترين درجات دوزخند و هرگز براي آنان ياوري نخواهي يافت (145)
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ وَأَصْلَحُواْ وَاعْتَصَمُواْ بِاللّهِ وَأَخْلَصُواْ دِينَهُمْ لِلّهِ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿146﴾
مگر كساني كه توبه كردند و [عمل خود را] اصلاح نمودند و به خدا تمسك جستند و دين خود را براي خدا خالص گردانيدند كه [در نتيجه] آنان با مؤمنان خواهند بود و به زودي خدا مؤمنان را پاداشي بزرگ خواهد بخشيد (146)
آل عمران: 86-89
كَيْفَ يَهْدِي اللّهُ قَوْمًا كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُواْ أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿86﴾
چگونه خداوند قومي را كه بعد از ايمانشان كافر شدند هدايت ميكند با آن‌كه شهادت دادند كه اين رسول بر حق است و برايشان دلايل روشن آمد و خداوند قوم بيدادگر را هدايت نميكند (86)
أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ﴿87﴾
آنان سزايشان اين است كه لعنتخدا و فرشتگان و مردم همگي برايشان است (87)
خَالِدِينَ فِيهَا لاَ يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلاَ هُمْ يُنظَرُونَ ﴿88﴾
در آن [لعنت] جاودانه بمانند نه عذاب از ايشان كاسته گردد و نه مهلتيابند (88)
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُواْ فَإِنَّ الله غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿89﴾
مگر كساني كه پس از آن توبه كردند و درستگاري [پيشه] نمودند كه خداوند آمرزنده‌ي مهربان است (89)
بقره: 278-279
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿278﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد، از خدا پروا كنيد؛ و اگر مؤمنيد، آنچه از ربا باقي مانده است واگذاريد. (278)
فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ ﴿279﴾
و اگر (چنين) نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده‌ي وي، برخاستهايد؛ و اگر توبه كنيد، سرمايههاي شما از خودتان است. نه ستم ميكنيد و نه ستم ميبينيد. (279)
انفال: 38
قُل لِلَّذِينَ كَفَرُواْ إِن يَنتَهُواْ يُغَفَرْ لَهُم مَّا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ يَعُودُواْ فَقَدْ مَضَتْ سُنَّةُ الأَوَّلِينِ ﴿38﴾
به كساني كه كفر ورزيدهاند بگو اگر بازايستند آنچه گذشته است برايشان آمرزيده ميشود و اگر بازگردند به يقين سنت [خدا در مورد] پيشينيان گذشت (38)
شوري: 13
... اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ ﴿13﴾
... خدا هر كه را بخواهد به سوي خود برميگزيند و هر كه را كه از در توبه درآيد به سوي خود راه مينمايد (13)
رعد: 27
... قُلْ إِنَّ اللّهَ يُضِلُّ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنَابَ ﴿27﴾
... بگو در حقيقتخداست كه هر كس را بخواهد بيراه ميگذارد و هر كس را كه [به سوي او] بازگردد به سوي خود راه مينمايد (27)
قصص: 67
فَأَمَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسَي أَن يَكُونَ مِنَ الْمُفْلِحِينَ ﴿67﴾
و اما كسي كه توبه كند و ايمان آورد و به كار شايسته پردازد اميد كه از رستگاران باشد (67)
مائده: 33-34
إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿33﴾
سزاي كساني كه با [دوستداران] خدا و پيامبر او ميجنگند و در زمين به فساد ميكوشند جز اين نيست كه كشته شوند يا بر دار آويخته گردند يا دست و پايشان در خلاف جهتيكديگر بريده شود يا از آن سرزمين تبعيد گردند اين رسوايي آنان در دنياست و در آخرت عذابي بزرگ خواهند داشت (33)
إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ مِن قَبْلِ أَن تَقْدِرُواْ عَلَيْهِمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿34﴾
مگر كساني كه پيش از آن‌كه بر ايشان دستيابيد توبه كرده باشند پس بدانيد كه خدا آمرزنده‌ي مهربان است (34)
نساء: 16
وَاللَّذَانَ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِن تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ تَوَّابًا رَّحِيمًا ﴿16﴾
و از ميان شما آن دو تن را كه مرتكب زشتكاري ميشوند آزارشان دهيد پس اگر توبه كردند و درستكار شدند از آنان صرف‌نظر كنيد زيرا خداوند توبهپذير مهربان است (16)
توبه: 3
وَأَذَانٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَي النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأَكْبَرِ أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿3﴾
و [اين آيات] اعلامي است از جانب خدا و پيامبرش به مردم در روز حج اكبر كه خدا و پيامبرش در برابر مشركان تعهدي ندارند [با اين‌حال] اگر [از كفر] توبه كنيد آن براي شما بهتر است و اگر روي بگردانيد پس بدانيد كه شما خدا را درمانده نخواهيد كرد و كساني را كه كفر ورزيدند از عذابي دردناك خبر ده (3)
توبه: 5
فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّكَاةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿5﴾
پس چون ماههاي حرام سپري شد مشركان را هر كجا يافتيد بكشيد و آنان را دستگير كنيد و به محاصره درآوريد و در هر كمينگاهي به كمين آنان بنشينيد پس اگر توبه كردند و نماز برپا داشتند و زكات دادند راه برايشان گشاده گردانيد زيرا خدا آمرزنده‌ي مهربان است (5)
توبه: 74
يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ يَنَالُواْ وَمَا نَقَمُواْ إِلاَّ أَنْ أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ فَإِن يَتُوبُواْ يَكُ خَيْرًا لَّهُمْ وَإِن يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللّهُ عَذَابًا أَلِيمًا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَمَا لَهُمْ فِي الأَرْضِ مِن وَلِيٍّ وَلاَ نَصِيرٍ ﴿74﴾
به خدا سوگند ميخورند كه [سخن ناروا] نگفتهاند در حالي كه قطعاً سخن كفر گفته و پس از اسلام آوردنشان كفر ورزيدهاند و بر آنچه موفق به انجام آن نشدند همت گماشتند و به عيبجويي برنخاستند مگر [بعد از] آن‌كه خدا و پيامبرش از فضل خود آنان را بينياز گردانيدند پس اگر توبه كنند براي آنان بهتر است و اگر روي برتابند خدا آنان را در دنيا و آخرت عذابي دردناك ميكند و در روي زمين يار و ياوري نخواهند داشت (74)
توبه: 126
أَوَلاَ يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لاَ يَتُوبُونَ وَلاَ هُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴿126﴾
آيا نميبينند كه آنان در هر سال يك يا دو بار آزموده ميشوند باز هم توبه نميكنند و عبرت نميگيرند (126)
هود: 3
وَأَنِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُم مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَي أَجَلٍ مُّسَمًّي وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ وَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنِّيَ أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ ﴿3﴾
و اين‌كه از پروردگارتان آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او توبه كنيد [تا اين‌كه] شما را با بهرهمندي نيكويي تا زماني معين بهرهمند سازد و به هر شايسته نعمتي از كرم خود عطا كند و اگر رويگردان شويد من از عذاب روزي بزرگ بر شما بيمناكم (3)
نور: 5
إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿5﴾
مگر كساني كه بعد از آن [بهتان] توبه كرده و به صلاح آمده باشند كه خدا البته آمرزنده‌ي مهربان است (5)
نور: 10
وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ ﴿10﴾
و اگر فضل و رحمتخدا بر شما نبود و اين‌كه خدا توبهپذير سنجيدهكار است [رسوا ميشديد] (10)
روم: 33-34
وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُم مُّنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُم مِّنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿33﴾
و چون مردم را زياني رسد پروردگار خود را در حالي كه به درگاه او توبه ميكنند ميخوانند و آن‌گاه كه از جانب خود رحمتي به آنان چشانيد بناگاه دستهاي از ايشان به پروردگارشان شرك ميآورند (33)
لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿34﴾
بگذار تا به آنچه بدانها عطا كردهايم كفران ورزند [بگو] برخوردار شويد زودا كه خواهيد دانست (34)
سبا: 9
أَفَلَمْ يَرَوْا إِلَي مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُم مِّنَ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِن نَّشَأْ نَخْسِفْ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ نُسْقِطْ عَلَيْهِمْ كِسَفًا مِّنَ السَّمَاء إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّكُلِّ عَبْدٍ مُّنِيبٍ ﴿9﴾
آيا به آنچه از آسمان و زمين در دسترسشان و پشتسرشان است ننگريستهاند اگر بخواهيم آنان را در زمين فرو ميبريم يا پارهسنگهايي از آسمان بر سرشان ميافكنيم قطعاً در اين [تهديد] براي هر بنده‌ي توبهكاري عبرت است (9)
حجرات: 11
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَي أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَي أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿11﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد نبايد قومي قوم ديگر را ريشخند كند شايد آنها از اينها بهتر باشند و نبايد زناني زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ] شايد آنها از اينها بهتر باشند و از يكديگر عيب مگيريد و به همديگر لقب‌هاي زشت مدهيد چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند (11)
بروج: 10
إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ ﴿10﴾
كساني كه مردان و زنان مؤمن را آزار كرده و بعد توبه نكردهاند ايشان راست عذاب جهنم و ايشان راست عذاب سوزان (10)
انفال: 33
وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ ﴿33﴾
و[لي] تا تو در ميان آنان هستي خدا بر آن نيست كه ايشان را عذاب كند و تا آنان طلب آمرزش ميكنند خدا عذابكنندهي ايشان نخواهد بود (33)
راه‌هاي جذب بخشش خداوند:
انفال: 4
أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ ﴿4﴾
آنان هستند كه حقا مؤمنند براي آنان نزد پروردگارشان درجات و آمرزش و روزي نيكو خواهد بود (4)
آل عمران: 31
قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿31﴾
بگو اگر خدا را دوست داريد از من پيروي كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشايد و خداوند آمرزنده‌ي مهربان است (31)
حج:50
فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ ﴿50﴾
پس آنان كه گرويده و كارهاي شايسته كردهاند آمرزش و روزي نيكو براي ايشان خواهد بود (50)
هود: 11
إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿11﴾
مگر كساني كه شكيبايي ورزيده و كارهاي شايسته كردهاند [كه] براي آنان آمرزش و پاداشي بزرگ خواهد بود (11)
آل عمران: 15-17
قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ ﴿15﴾
بگو آيا شما را به بهتر از اينها خبر دهم براي كساني كه تقوا پيشه كردهاند نزد پروردگارشان باغ‌هايي است كه از زير [درختان] آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسراني پاكيزه و [نيز] خشنودي خدا [را دارند] و خداوند به [امور] بندگان [خود] بيناست (15)
الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿16﴾
همان كساني كه ميگويند پروردگارا ما ايمان آورديم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار (16)
الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحَارِ ﴿17﴾
[اينانند] شكيبايان و راستگويان و فرمانبرداران و انفاقكنندگان و آمرزشخواهان در سحرگاهان (17)
احزاب: 35
إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿35﴾
مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ايمان و مردان و زنان عبادتپيشه و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان شكيبا و مردان و زنان فروتن و مردان و زنان صدقهدهنده و مردان و زنان روزهدار و مردان و زنان پاكدامن و مردان و زناني كه خدا را فراوان ياد ميكنند خدا براي [همه‌ي] آنان آمرزشي و پاداشي بزرگ فراهم ساخته است (35)
انفال: 29
يِا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إَن تَتَّقُواْ اللّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً وَيُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿29﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد اگر از خدا پروا داريد براي شما [نيروي] تشخيص [حق از باطل] قرار ميدهد و گناهانتان را از شما ميزدايد و شما را ميآمرزد و خدا داراي بخشش بزرگ است (29)
ملک: 12
إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿12﴾
كساني كه در نهان از پروردگارشان ميترسند آنان را آمرزش و پاداشي بزرگ خواهد بود (12)
مجادله: 28
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَيَجْعَل لَّكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿28﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد از خدا پروا داريد و به پيامبر او بگرويد تا از رحمتخويش شما را دو بهره عطا كند و براي شما نوري قرار دهد كه به [بركت] آن راه سپريد و بر شما ببخشايد و خدا آمرزنده‌ي مهربان است (28)
احزاب: 70-71
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿70﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد از خدا پروا داريد و سخني استوار گوييد (70)
يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَن يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿71﴾
تا اعمال شما را به صلاح آورد و گناهانتان را بر شما ببخشايد و هر كس خدا و پيامبرش را فرمان برد قطعاً به رستگاري بزرگي نايل آمده است (71)
يس:11
إِنَّمَا تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ كَرِيمٍ ﴿11﴾
بيم دادن تو تنها كسي را [سودمند] است كه كتاب حق را پيروي كند و از [خداي] رحمان در نهان بترسد [چنين كسي را] به آمرزش و پاداشي پر ارزش مژده ده (11)
صف: 11-12
تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿11﴾
به خدا و فرستاده‌ي او بگرويد و در راه خدا با مال و جانتان جهاد كنيد اين [گذشت و فداكاري] اگر بدانيد براي شما بهتر است (11)
يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿12﴾
تا گناهانتان را بر شما ببخشايد و شما را در باغ‌هايي كه از زير [درختان] آن جويبارها روان است و [در] سراهايي خوش در بهشت‌هاي هميشگي درآورد اين [خود] كاميابي بزرگ است (12)
انفال: 74
وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالَّذِينَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُولَئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ ﴿74﴾
و كساني كه ايمان آورده و هجرت كرده و در راه خدا به جهاد پرداخته و كساني كه [مهاجران را] پناه داده و ياري كردهاند آنان همان مؤمنان واقعياند براي آنان بخشايش و روزي شايستهاي خواهد بود (74)
نور: 22
وَلَا يَأْتَلِ أُوْلُوا الْفَضْلِ مِنكُمْ وَالسَّعَةِ أَن يُؤْتُوا أُوْلِي الْقُرْبَي وَالْمَسَاكِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿22﴾
و سرمايهداران و فراخدولتان شما نبايد از دادن [مال] به خويشاوندان و تهيدستان و مهاجران راه خدا دريغ ورزند و بايد عفو كنند و گذشت نمايند مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد و خدا آمرزنده‌ي مهربان است (22)
تغابن: 14
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿14﴾
اي كساني كه ايمان آوردهايد در حقيقت برخي از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمايند از آنان بر حذر باشيد و اگر ببخشاييد و درگذريد و بيامرزيد به راستي خدا آمرزنده‌ي مهربان است (14)
حجرات: 3
إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَي لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿3﴾
كساني كه پيش پيامبر خدا صدايشان را فرو ميكشند همان كسانند كه خدا دلهايشان را براي پرهيزگاري امتحان كرده است آنان را آمرزش و پاداشي بزرگ است (3)
شرايط و موانع پذيرش توبه:
نساء: 17
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَي اللّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوَءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٍ فَأُوْلَئِكَ يَتُوبُ اللّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللّهُ عَلِيماً حَكِيماً ﴿17﴾
توبه نزد خداوند تنها براي كساني است كه از روي ناداني مرتكب گناه ميشوند سپس به زودي توبه ميكنند اينانند كه خدا توبهشان را ميپذيرد و خداوند داناي حكيم است (17)
نساء: 18
وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّي إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الآنَ وَلاَ الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُوْلَئِكَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿18﴾
و توبه‌ي كساني كه گناه ميكنند تا وقتي كه مرگ يكي از ايشان دررسد ميگويد اكنون توبه كردم پذيرفته نيست و [نيز توبه] كساني كه در حال كفر ميميرند پذيرفته نخواهد بود آنانند كه برايشان عذابي دردناك آماده كردهايم (18)
زمر: 54-56
وَأَنِيبُوا إِلَي رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ ﴿54﴾
و پيش از آن‌كه شما را عذاب در رسد و ديگر ياري نشويد به سوي پروردگارتان بازگرديد و تسليم او شويد (54)
وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ العَذَابُ بَغْتَةً وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ ﴿55﴾
و پيش از آن‌كه به طور ناگهاني و در حالي كه حدس نميزنيد شما را عذاب دررسد نيكوترين چيزي را كه از جانب پروردگارتان به سوي شما نازل آمده است پيروي كنيد (55)
أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَي علَي مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ ﴿56﴾
تا آن‌كه [مبادا] كسي بگويد دريغا بر آنچه در حضور خدا كوتاهي ورزيدم بيترديد من از ريشخندكنندگان بودم (56)
آل عمران: 90
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ ثُمَّ ازْدَادُواْ كُفْرًا لَّن تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الضَّآلُّونَ ﴿90﴾
كساني كه پس از ايمان خود كافر شدند سپس بر كفر [خود] افزودند هرگز توبه‌ي آنان پذيرفته نخواهد شد و آنان خود گمراهانند (90)
نساء: 137
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ آمَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ ازْدَادُواْ كُفْرًا لَّمْ يَكُنِ اللّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلاَ لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلاً ﴿137﴾
كساني كه ايمان آوردند سپس كافر شدند و باز ايمان آوردند سپس كافر شدند آن‌گاه به كفر خود افزودند قطعاً خدا آنان را نخواهد بخشيد و راهي به ايشان نخواهد نمود (137)
محمد: 34
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ مَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ﴿34﴾
آنان كه كفر ورزيدند و مانع راه خدا شدند سپس در حال كفر مردند هرگز خدا از آنان درنخواهد گذشت (34)
نساء: 168
ِانَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَظَلَمُواْ لَمْ يَكُنِ اللّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلاَ لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقاً ﴿168﴾
كساني كه كفر ورزيدند و ستم كردند خدا بر آن نيست كه آنان را بيامرزد و به راهي هدايت كند (168)
نساء: 48
إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء وَمَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدِ افْتَرَي إِثْمًا عَظِيمًا ﴿48﴾
مسلماً خدا اين را كه به او شرك ورزيده شود نميبخشايد و غير از آن را براي هر كه بخواهد ميبخشايد و هر كس به خدا شرك ورزد به يقين گناهي بزرگ بربافته است (48)
نساء:116
إِنَّ اللّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء وَمَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِيدًا ﴿116﴾
خداوند اين را كه به او شرك آورده شود نميآمرزد و فروتر از آن را بر هر كه بخواهد ميبخشايد و هر كس به خدا شرك ورزد قطعاً دچار گمراهي دور و درازي شده است (116)
احزاب: 73
لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَيَتُوبَ اللَّهُ عَلَي الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴿73﴾
[آري چنين است] تا خدا مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را عذاب كند و توبه‌ي مردان و زنان با ايمان را بپذيرد و خدا همواره آمرزنده‌ي مهربان است (73)
توبه:113- 114
مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَن يَسْتَغْفِرُواْ لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُواْ أُوْلِي قُرْبَي مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿113﴾
بر پيامبر و كساني كه ايمان آوردهاند سزاوار نيست كه براي مشركان پس از آن‌كه برايشان آشكار گرديد كه آنان اهل دوزخند طلب آمرزش كنند هر چند خويشاوند [آنان] باشند (113)
وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلاَّ عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لأوَّاهٌ حَلِيمٌ ﴿114﴾
و طلب آمرزش ابراهيم براي پدرش جز براي وعدهاي كه به او داده بود نبود و[لي] هنگامي كه براي او روشن شد كه وي دشمن خداست از او بيزاري جست راستي ابراهيم دلسوزي بردبار بود (114)
توبه: 80
اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاَ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِن تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَن يَغْفِرَ اللّهُ لَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ ﴿80﴾
چه براي آنان آمرزش بخواهي يا برايشان آمرزش نخواهي [يكسان استحتي] اگر هفتاد بار برايشان آمرزش طلب كني هرگز خدا آنان را نخواهد آمرزيد چرا كه آنان به خدا و فرستادهاش كفر ورزيدند و خدا گروه فاسقان را هدايت نميكند (80)
منافقون:5- 6
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ ﴿5﴾
و چون بديشان گفته شود بياييد تا پيامبر خدا براي شما آمرزش بخواهد سرهاي خود را بر ميگردانند و آنان را ميبيني كه تكبركنان روي برميتابند (5)
سَوَاء عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ ﴿6﴾
براي آنان يكسان است چه برايشان آمرزش بخواهي يا برايشان آمرزش نخواهي خدا هرگز بر ايشان نخواهد بخشود خدا فاسقان را راهنمايي نميكند (6)
نوح: 7
وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا ﴿7﴾
و من هر بار كه آنان را دعوت كردم تا ايشان را بيامرزي انگشتانشان را در گوش‌هايشان كردند و رداي خويشتن بر سر كشيدند و اصرار ورزيدند و هر چه بيشتر بر كبر خود افزودند (7)
مائده: 9-10
وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿9﴾
خدا كساني را كه ايمان آورده و كارهاي شايسته كردهاند به آمرزش و پاداشي بزرگ وعده داده است (9)
وَالَّذِينَ كَفَرُواْ وَكَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿10﴾
و كساني كه كفر ورزيدند و آيات ما را دروغ انگاشتند آنان اهل دوزخند (10)
توصيه‌ي توبه به اقوام :
نوح: 10
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا ﴿10﴾
و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او همواره آمرزنده است (10)
هود: 52
وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَي قُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ ﴿52﴾
(هود گفت) و اي قوم من از پروردگارتان آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او توبه كنيد [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نيرويي بر نيروي شما بيفزايد و تبهكارانه روي بر مگردانيد (52)
هود: 61
وَإِلَي ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُّجِيبٌ ﴿61﴾
و به سوي [قوم] ثمود برادرشان صالح را [فرستاديم] گفت اي قوم من خدا را بپرستيد براي شما هيچ معبودي جز او نيست او شما را از زمين پديد آورد و در آن شما را استقرار داد پس از او آمرزش بخواهيد آن‌گاه به درگاه او توبه كنيد كه پروردگارم نزديك [و] اجابتكننده است (61)
نمل: 46
قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿46﴾
[صالح] گفت اي قوم من چرا پيش از [جستن] نيكي شتابزده خواهان بدي هستيد چرا از خدا آمرزش نميخواهيد باشد كه مورد رحمت قرار گيريد (46)
هود: 90
وَاسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ ﴿90﴾
(شعيب گفت) و از پروردگار خود آمرزش بخواهيد سپس به درگاه او توبه كنيد كه پروردگار من مهربان و دوست‌دار [بندگان] است (90)
بقره: 54
وَإِذْ قَالَ مُوسَي لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُواْ إِلَي بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِندَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿54﴾
و چون موسي به قوم خود گفت اي قوم من شما با [به پرستش] گرفتن گوساله برخود ستم كرديد پس به درگاه آفريننده‌ي خود توبه كنيد و [خطاكاران] خودتان را به قتل برسانيد كه اين [كار] نزد آفريدگارتان براي شما بهتر است پس [خدا] توبه‌ي شما را پذيرفت كه او توبهپذير مهربان است (54)
اعراف: 161
وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ وَكُلُواْ مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ وَقُولُواْ حِطَّةٌ وَادْخُلُواْ الْبَابَ سُجَّدًا نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئَاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿161﴾
و [ياد كن] هنگامي را كه بديشان گفته شد در اين شهر سكونت گزينيد و از آن هر جا كه خواستيد بخوريد و بگوييد [خداوندا] گناهان ما را فرو ريز و سجدهكنان از دروازه‌ي [شهر] درآييد تا گناهان شما را بر شما ببخشاييم [و] به زودي بر [اجر] نيكوكاران بيفزاييم (161)
توبه‌ي پيامبران:
بقره:37
فَتَلَقَّي آدَمُ مِن رَّبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿37﴾
سپس آدم از پروردگارش كلماتي را دريافت نمود و [خدا] بر او ببخشود آري او[ست كه] توبهپذير مهربان است (37)
اعراف: 23
قَالاَ رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ ﴿23﴾
گفتند پروردگارا ما بر خويشتن ستم كرديم و اگر بر ما نبخشايي و به ما رحم نكني مسلماً از زيانكاران خواهيم بود (23)
هود: 45-47
وَنَادَي نُوحٌ رَّبَّهُ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ابُنِي مِنْ أَهْلِي وَإِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَأَنتَ أَحْكَمُ الْحَاكِمِينَ ﴿45﴾
و نوح پروردگار خود را آواز داد و گفت پروردگارا پسرم از كسان من است و قطعاً وعده‌ي تو راست است و تو بهترين داوراني (45)
قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ فَلاَ تَسْأَلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَن تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ ﴿46﴾
فرمود اي نوح او در حقيقت از كسان تو نيست او [داراي] كرداري ناشايسته است پس چيزي را كه بدان علم نداري از من مخواه من به تو اندرز ميدهم كه مبادا از نادانان باشي (46)
قَالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْأَلَكَ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَإِلاَّ تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي أَكُن مِّنَ الْخَاسِرِينَ ﴿47﴾
گفت پروردگارا من به تو پناه ميبرم كه از تو چيزي بخواهم كه بدان علم ندارم و اگر مرا نيامرزي و به من رحم نكني از زيانكاران باشم (47)
بقره: 127-128
وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿127﴾
و هنگامي كه ابراهيم و اسماعيل پايههاي خانه‌ي [كعبه] را بالا ميبردند [ميگفتند] اي پروردگار ما از ما بپذير كه در حقيقت تو شنواي دانايي (127)
رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿128﴾
پروردگارا ما را تسليم [فرمان] خود قرار ده و از نسل ما امتي فرمانبردار خود [پديد آر] و آداب ديني ما را به ما نشان ده و بر ما ببخشاي كه تويي توبهپذير مهربان (128)
ص: 24-25
قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَي نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنْ الْخُلَطَاء لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَي بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَّا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ ﴿24﴾
[داوود] گفت قطعاً او در مطالبه‌ي ميش تو [اضافه] بر ميشهاي خودش بر تو ستم كرده و در حقيقت بسياري از شريكان به همديگر ستم روا ميدارند به استثناي كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته كردهاند و اينها بس اندكند و داوود دانست كه ما او را آزمايش كردهايم پس از پروردگارش آمرزش خواست و به رو درافتاد و توبه كرد (24)
فَغَفَرْنَا لَهُ ذَلِكَ وَإِنَّ لَهُ عِندَنَا لَزُلْفَي وَحُسْنَ مَآبٍ ﴿25﴾
و بر او اين [ماجرا] را بخشوديم و در حقيقت براي او پيش ما تقرب و فرجامي خوش خواهد بود (25)
ص: 31-35
إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِنَاتُ الْجِيَادُ ﴿31﴾
هنگامي كه [طرف] غروب اسب‌هاي اصيل را بر او عرضه كردند (31)
فَقَالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَن ذِكْرِ رَبِّي حَتَّي تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ ﴿32﴾
[سليمان] گفت واقعاً من دوستي اسبان را بر ياد پروردگارم ترجيح دادم تا [هنگام نماز گذشت و خورشيد] در پس حجاب ظلمتشد (32)
رُدُّوهَا عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحًا بِالسُّوقِ وَالْأَعْنَاقِ ﴿33﴾
[گفت اسب‌ها] را نزد من باز آوريد پس شروع كرد به دست كشيدن بر ساق‌ها و گردن آنها [و سرانجام وقف كردن آنها در راه خدا] (33)
وَلَقَدْ فَتَنَّا سُلَيْمَانَ وَأَلْقَيْنَا عَلَي كُرْسِيِّهِ جَسَدًا ثُمَّ أَنَابَ ﴿34﴾
و قطعاً سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدي بيفكنديم پس به توبه باز آمد (34)
قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَهَبْ لِي مُلْكًا لَّا يَنبَغِي لِأَحَدٍ مِّنْ بَعْدِي إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ ﴿35﴾
گفت پروردگارا مرا ببخش و ملكي به من ارزاني دار كه هيچ كس را پس از من سزاوار نباشد در حقيقت تويي كه خود بسيار بخشندهاي (35)
قصص: 15-17
مِنْ عَدُوِّهِ فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِي مِن شِيعَتِهِ عَلَي الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ فَوَكَزَهُ مُوسَي فَقَضَي عَلَيْهِ قَالَ هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِينٌ ﴿15﴾
و داخل شهر شد بيآنكه مردمش متوجه باشند پس دو مرد را با هم در زد و خورد يافت يكي از پيروان او و ديگري از دشمنانش [بود] آن كس كه از پيروانش بود بر ضد كسي كه دشمن وي بود از او ياري خواست پس موسي مشتي بدو زد و او را كشت گفت اين كار شيطان است چرا كه او دشمني گمراهكننده [و] آشكار است (15)
قَالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿16﴾
گفت پروردگارا من بر خويشتن ستم كردم مرا ببخش پس خدا از او درگذشت كه وي آمرزنده‌ي مهربان است (16)
قَالَ رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرًا لِّلْمُجْرِمِينَ ﴿17﴾
[موسي] گفت پروردگارا به پاس نعمتي كه بر من ارزاني داشتي هرگز پشتيبان مجرمان نخواهم بود (17)
اعراف: 143
وَلَمَّا جَاء مُوسَى لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنظُرْ إِلَيْكَ قَالَ لَن تَرَانِي وَلَكِنِ انظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ موسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَاْ أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ ﴿143﴾
و چون موسى به ميعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت عرض كرد پروردگارا خود را به من بنماى تا بر تو بنگرم فرمود هرگز مرا نخواهى ديد ليكن به كوه بنگر پس اگر بر جاى خود قرار گرفت به زودى مرا خواهى ديد پس چون پروردگارش به كوه جلوه نمود آن را ريز ريز ساخت و موسى بي‌هوش بر زمين افتاد و چون به خود آمد گفت تو منزهى به درگاهت توبه كردم و من نخستين مؤمنانم (143)
اعراف: 151
قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلأَخِي وَأَدْخِلْنَا فِي رَحْمَتِكَ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿151﴾
[موسي] گفت پروردگارا من و برادرم را بيامرز و ما را در [پناه] رحمتخود درآور و تو مهربان‌ترين مهرباناني (151)
اعراف: 155
وَاخْتَارَ مُوسَي قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلاً لِّمِيقَاتِنَا فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَكْتَهُم مِّن قَبْلُ وَإِيَّايَ أَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاء مِنَّا إِنْ هِيَ إِلاَّ فِتْنَتُكَ تُضِلُّ بِهَا مَن تَشَاء وَتَهْدِي مَن تَشَاء أَنتَ وَلِيُّنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الْغَافِرِينَ ﴿155﴾
و موسي از ميان قوم خود هفتاد مرد براي ميعاد ما برگزيد و چون زلزله آنان را فرو گرفت گفت پروردگارا اگر ميخواستي آنان را و مرا پيش از اين هلاك ميساختي آيا ما را به [سزاي] آنچه كمخردان ما كردهاند هلاك ميكني اين جز آزمايش تو نيست هر كه را بخواهي به وسيله‌ي آن گمراه و هر كه را بخواهي هدايت ميكني تو سرور مايي پس ما را بيامرز و به ما رحم كن و تو بهترين آمرزندگاني (155)
آل عمران: 146-147
وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ ﴿146﴾
و چه بسيار پيامبراني كه همراه او تودههاي انبوه كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد سستي نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم [دشمن] نگرديدند و خداوند شكيبايان را دوست دارد (146)
وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَن قَالُواْ ربَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وانصُرْنَا عَلَي الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ﴿147﴾
و سخن آنان جز اين نبود كه گفتند پروردگارا گناهان ما و زيادهروي ما در كارمان را بر ما ببخش و گام‌هاي ما را استوار دار و ما را بر گروه كافران ياري ده (147)
نمونه‌هايي از توبه‌ي سايرين:
توبه‌ي برادران يوسف(ع):
يوسف: 91- 92
قَالُواْ تَاللّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللّهُ عَلَيْنَا وَإِن كُنَّا لَخَاطِئِينَ ﴿91﴾
گفتند به خدا سوگند كه واقعاً خدا تو را بر ما برتري داده است و ما خطاكار بوديم (91)
قَالَ لاَ تَثْرَيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللّهُ لَكُمْ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿92﴾
[يوسف] گفت امروز بر شما سرزنشي نيستخدا شما را ميآمرزد و او مهربان‌ترين مهربانان است (92)
توبه‌ي جادوگران:
شعراء: 45- 51
فَأَلْقَي مُوسَي عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ ﴿45﴾
پس موسي عصايش را انداخت و به‌ناگاه هر چه را به دروغ برساخته بودند بلعيد (45)
فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سَاجِدِينَ ﴿46﴾
در نتيجه ساحران به حالتسجده درافتادند (46)
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿47﴾
گفتند به پروردگار جهانيان ايمان آورديم (47)
رَبِّ مُوسَي وَهَارُونَ ﴿48﴾
پروردگار موسي و هارون (48)
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿49﴾
گفت [آيا] پيش از آن‌كه به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد قطعاً او همان بزرگ شماست كه به شما سحر آموخته است به زودي خواهيد دانست حتماً دستها و پاهاي شما را از چپ و راستخواهم بريد و همهتان را به دار خواهم آويخت (49)
قَالُوا لَا ضَيْرَ إِنَّا إِلَي رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ ﴿50﴾
گفتند باكي نيست ما روي به سوي پروردگار خود ميآوريم (50)
إِنَّا نَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَايَانَا أَن كُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿51﴾
ما اميدواريم كه پروردگارمان گناهانمان را بر ما ببخشايد [چرا] كه نخستين ايمانآورندگان بوديم (51)
توبه‌ي جنيان:
احقاف: 29-31
وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِّنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلَي قَوْمِهِم مُّنذِرِينَ ﴿29﴾
و چون تني چند از جن را به سوي تو روانه كرديم كه قرآن را بشنوند پس چون بر آن حاضر شدند [به يكديگر] گفتند گوش فرا دهيد و چون به انجام رسيد هشداردهنده به سوي قوم خود بازگشتند (29)
قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنزِلَ مِن بَعْدِ مُوسَي مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَي الْحَقِّ وَإِلَي طَرِيقٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿30﴾
گفتند اي قوم ما ما كتابي را شنيديم كه بعد از موسي نازل شده [و] تصديقكنندهي [كتابهاي] پيش از خود است و به سوي حق و به سوي راهي راست راهبري ميكند (30)
يَا قَوْمَنَا أَجِيبُوا دَاعِيَ اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُجِرْكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿31﴾
اي قوم ما دعوتكنندهي خدا را پاسخ [مثبت] دهيد و به او ايمان آوريد تا [خدا] برخي از گناهانتان را بر شما ببخشايد و از عذابي پر درد پناهتان دهد (31)
دعاهاي قرآني در طلب آمرزش:
بقره: 286
... رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ...﴿286﴾
... پروردگارا، و آنچه تاب آن نداريم بر ما تحميل مكن؛ و از ما درگذر؛ و ما را ببخشاي و بر ما رحمت آور... (286)
آل عمران:193
رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ ﴿193﴾
پروردگارا ما شنيديم كه دعوتگري به ايمان فرا ميخواند كه به پروردگار خود ايمان آوريد پس ايمان آورديم پروردگارا گناهان ما را بيامرز و بدي‌هاي ما را بزداي و ما را در زمره‌ي نيكان بميران (193)
مؤمنون: 109
إِنَّهُ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْ عِبَادِي يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ ﴿109﴾
در حقيقت دستهاي از بندگان من بودند كه ميگفتند پروردگارا ايمان آورديم بر ما ببخشاي و به ما رحم كن [كه] تو بهترين مهرباناني (109)
غافر: 7
الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ ﴿7﴾
كساني كه عرش [خدا] را حمل ميكنند و آنها كه پيرامون آن‌اند به سپاس پروردگارشان تسبيح ميگويند و به او ايمان دارند و براي كساني كه گرويدهاند طلب آمرزش ميكنند پروردگارا رحمت و دانش [تو بر] هر چيز احاطه دارد كساني را كه توبه كرده و راه تو را دنبال كردهاند ببخش و آنها را از عذاب آتش نگاه دار (7)
كاوشگران نور
بازگشت
Share
|
