|
نگاهي به احاديث و روايات در موضوع ذكر
نامهاي خدا
اللّه
امام علي عليه السلام: اللّه، بزرگترين نام از نامهاي خداوند عزوجل است و نامي كه شايسته غير خداوند نيست و هيچ مخلوقي بدان ناميده نشود.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٤ / التوحيد: ٢٣١ / ٥
امام علي عليه السلام: اللّه، معنايش آن معبودي است كه آفريدگان درباره او سرگشته و حيرانند و كسي كه بدو پناه برده مي‌شود. اللّه آن پوشيده از ديده‌ها و در پرده از وهم و خيال است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٤ / التوحيد: ٨٩/ ٢
امام باقر عليه السلام: اللّه، معنايش آن معبودي است كه خلق در فهم چيستي او و آگاهي به چگونگي اش سرگشته و حيرانند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٤ / التوحيد: ٨٩ / ٢ .
امام رضا عليه السلام: به‌راستي كه در نام بردن خداوند عزوجل اقرار به ربوبيت و توحيد اوست.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٤ / عيون أخبار الرِّضا عليه السلام: ٢ / ٩٣ / ١ .
امام عسكري عليه السلام: اللّه، هموست كه هر آفريده‌اي به هنگام نيازها و سختي‌ها و اميد بر كندن از هر كه جز او ، بدو پناه مي‌برد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٤ / البحار: ٣ / ٤١ / ١٦ .
از حضرت موسي بن جعفر(ع) راجع به معني الله سؤال شد فرمود: خدا بر هر چيز كوچك و بزرگ تسلط دارد (چون استيلاء و تسلط بر همه موجودات لازمه معني الوهيت است حضرت بلازم معني پاسخش داد).
"اصول كافي"
هشام بن حكم از امام صادق عليه السلام راجع به اشتقاق اسماء خدا پرسيد، الله از چه مشتق است؟ فرمود: اي هشام الله مشتق از اله (پرستش شده) است و پرستش شده شايسته پرستشي لازم دارد، و نام غير صاحب نام است كسي كه تنها نام را بدون صاحب نام پرستد كافر گشته و در حقيقت چيزي نپرستيده است و هر كه نام و صاحب نام است را پرستد مشرك گشته و دو چيز پرستيده است و كسي كه صاحب نام را پرستد نه نام را آنست يكتا پرستي، اي هشام فهميدي؟ عرض كردم: توضيح بيشتري برايم دهيد، فرمود: خدا را نود و نه نام است اگر نام همان صاحب نام باشد بايد هر اسمي از آنها معبودي باشد، ولي خدا معني (و ذات يگانه) ايست كه همه اين اسماء بر او دلالت كند و همه غير او باشند، اي هشام نان اسم خوردنيست و آب اسم آشاميدني و جامه اسم پوشيدني و آتش اسم سوختني، فهميدي اي هشام به‌طوريكه بتواني دفاع كني و بر دشمنان ما كه با خدا ديگري را شريك گرفتهاند در مباحثه غلبه كني؟ عرض كردم آري، فرمود اي هشام خدايت به آن سود دهد و بر آن پا بر جايت دارد، هشام گويد: از زماني‌كه از آن مجلس بر خاستم ديگر در بحث توحيد كسي بر من غلبه نكرد.
"اصول كافي"
بسم اللّه الرحمن الرحيم
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: بسم اللّه الرحمن الرحيم، سرآغاز هر نوشته‌اي است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٣/ كنزالعمّال: ٢٤٩٠
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر كارمهمي كه با بسم اللّه الرحمن الرحيم آغاز نشود، بي فرجام است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٣/ كنزالعمّال: ٢٤٩١ .
امام صادق عليه السلام: گفتن بسم اللّه الرحمن الرحيم را ترك نكن، حتّي اگر پس از آن شعري باشد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٣/ الكافي : ٢ / ٦٧٢ / ١
امام صادق عليه السلام: گاه فردي از شيعيان ما كار خود را با بسم اللّه الرحمن الرحيم آغاز نمي كند و بدان سبب خداي او را به گرفتاري و امري ناخوشايند مبتلا ميكند، تا او را به ذكر سپاس و ستايش خداوند تبارك و تعالي متنبه سازد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٣ / نور الثقلين: ١ / ٧ / ٢٠
ابن سنان گويد: از امام صادق عليه السلام تفسير (((بسم الله الرحمن الرحيم))) را پرسيدم، فرمود: باء بهاء (روشني) خدا و سين سناء (رفعت) خداست و ميم مجد (بزرگواري) خداست و بعضي روايت كردهاند كه ميم ملك (سلطنت) خداست و الله معبود هر چيزيست، رحمن مهربان است به‌تمام خلقش، رحيم مهربانست بخصوص مؤمنين.
"اصول كافي"
اهميت ذكر خدا
حضرت صادق (ع) فرمود: هيچ چيز نيست جز آن‌كه براي آن حدي (و اندازه اي) است كه بـدان پـايـان پـذيـرد مـگـر ذكـر كـه حدي نـدارد تـا پـايـان پـذيـرد، خـداي عزوجل فرائض را واجب كرده و هر كه آنها را به جاي آورد همان حد و انتهاي آنها است، و ماه رمـضـانـسـت پـس هر كه آن‌را روزه دارد همان حد آن است، و حج (واجب است) و هر كه حج كرد بـه پـايـان رسـانـده، مـگـر هـمـان ذكـر كـه بـه‌راسـتـي خـداي عزوجل به اندك آن راضي نشده و انتها و حدي براي آن قرار نداده كه بدان پايان يابد، سـپـس ايـن آيـه را تـلاوت فـرمـود: (((اي آنان‌كه ايمان آورديد ياد كنيد خدا را بسيار، و تـسـبـيحش گوييد بامدادان و شامگاهان ))) (سوره احزاب آيه 41 و 42) پس فرمود: خداي عزوجل براي آن حدي كه بدان پايان پذيرد قرار نداده است.
"اصول كافي"
امام صادق عليه السلام: پدرم عليه السلام بسيار ذكر خدا ميگفت، هر وقت با ايشان راه مي‌رفتم مي‌ديدم ذكر خدا مي‌گويد. هر وقت با ايشان غذا مي‌خوردم مي‌ديدم ذكر خدا مي گويد. با مردم مشغول صحبت كردن بود، امّا اين كار او را از ذكر خدا باز نمي‌داشت. مي‌ديدم زبانش به كامش چسبيده است و لا اله الا اللّه مي‌گويد، او ما را جمع ميكرد و دستور مي‌داد تا هنگام طلوع آفتاب ذكر بگوييم. به كساني از ما كه قرآن بلد بوديم مي‌فرمود قرآن بخوانيم و به كساني كه قرآن خواندن نمي‌دانستند، دستور مي‌داد ذكر بگويند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٦ / الكافي: ٢ / ٤٩٩ / ١
محمّد بن زياد ازدي: شنيدم كه مالك بن انس، فقيه مدينه، ميگفت: به حضور جعفر بن محمّد الصادق مي‌رسيدم و آن حضرت براي من پشتي مي‌گذاشت و احترامم ميكرد و مي‌فرمود: مالك! من تو را دوست دارم. من از اين سخن خوشحال مي‌شدم و خدا را شكر مي‌كردم. مالك ميگفت: آن حضرت پيوسته در يكي از اين سه حالت بود: يا روزه داشت، يا نماز مي‌خواند و يا ذكر ميگفت. او از اعاظم عبّاد و اكابر زهاد خدا ترس بود. حديث بسيار ميگفت، خوش مجلس بود و پرفايده.
"منتخب ميزان الحكمة" / البحار: ٤٧ / ١٦ / ١ .
رسول خدا (ص ) فرموده: آيا شما را آگاه نكنم به بهترين كارهايتان كه در درجات شما از همه كارها بالاتر، و نزد خداوند از همه پاكتر و پاكيزه تر است، و براي شما از دينار (طلا) و درهم (نقره) بهتر، و از اين‌كه با دشمن خودتان برخورد كنيد (و جهاد كنيد) و شما آنها را بكشيد و آنها شما را بكشند خوبتر است؟ عرض كردند: چرا، فرمود: آن بـسـيـار ذكر خدا كردن است و سپس فرمود: هر كه زباني گويا به ذكر خدا به او داده شده است خير دنيا و آخرت به او داده شده، و درباره گفتار خداي تعالي: (((و منت منه كه فزوني جويي ))) (سوره مدثر آيه 6) فرمود، (يعني ) آنچه كار خير براي خدا كردي آن را بيش مشمار.
"اصول كافي"
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: در آن روز كه سايه اي جز سايه عرش خدا نيست هفت تن در سايه عرش اويند: ... و مردي كه در خلوت، ياد خداوند عزوجل كند و از ترس خدا اشك از ديدگانش سرازير شود.
"منتخب ميزان الحكمة" / البحار : ٨٤ / ٢ / ٧١
پيامبر خدا صلي الله عليه وآله: مجلس‌ها سه گونه اند: پر سود و غنيمت، سالم، و مرده. مجلس پرسود و غنيمت مجلسي است كه در آن ذكر و ياد خدا شود؛ محفل سالم محفل خاموش و ساكت است و محفل مرده آن است كه به باطل پرداخته شود.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ١٠٥ / نزهه الناظر: ٢٠ / ٤٩ .
پيامبر خدا صلي الله عليه وآله: حواريان عيسي عليه السلام عرض كردند: يا روح اللّه! پس با چه كسي همنشين شويم؟ فرمود: با آن كه ديدنش شما را به ياد خدا اندازد و گفتارش بر دانش شما بيفزايد و كردارش شما را به آخرت تشويق كند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ١٠٧ / تحف العقول: ٤٤ .
حضرت صادق (ع ) فرمود: شـيعيان ما آنهايي هستند كه هرگاه تنها باشند ذكر خدا بسيار كنند.
"اصول كافي"
امام علي عليه السلام: هر كه در هنگام شروع خوردن غذا يا نوشيدني، نام خدا را به زبان آورد و در پايان، خدا را حمد و سپاس گويد، هرگز در باره نعمت آن خوراك از او سؤال نخواهد شد.
امام صادق (ع) فرمود: هر كه بسيار ذكر خداي عزوجل را بكند خداوند او را در بهشتش در كنف رحمت خود جا دهد.
"اصول كافي"
از پيامبر(ص) وارد شده است كه فرمود: اي اباذر! آيا كلماتي را كه مفيد به حال تو باشند به تو ياد ندهم؟ عرضه داشت:
بله اي رسول خدا! فرمود: خدا را حفظ (ياد) كن خداي تو را حفظ (ياد) مي كند خداي را حفظ (ياد) كن! در جلوي خود او را مي‌‌يابي! خودت را به هنگام آسايش با خداي آشنايي ده خداي تعالي در زمان سختي تو را مي شناسد. وقتي خواستي از كسي سئوال كني، از خداي سئوال كن! وقتي خواستي از كسي ياري بجويي از خدا ياري بجوي. قلم هر آنچه كه تا قيامت اتفاق افتد، نوشته است و اگر تمام خلايق بكوشند به تو سودي رسانند كه خداي آن‌را مقدر نكرده است، نمي‌‌توانند.
"آداب راز ونياز به درگاه بي نياز يا ترجمه عدة الداعي"
فضيلت ياد خدا
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هيچ چيزي را بر ياد خدا ترجيح مده؛ چه آن كه او مي‌فرمايد: " و ياد خدا بزرگتر است."
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هيچ عملي نــزد خداوند متعال محبوب‌تر و هيچ عاملي در نجات بنده از هر گناهي در دنيا و آخرت، مؤثرتر از ذكر خدا نيست. عرض شد: حتّي جنگ در راه خدا ؟ فرمود: اگر ياد خدا در ميان نبود ، دستور جنگ داده نمي‌شد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١٥/ كنز العمّال: ٣٩٣١
امام سجّاد عليه السلام ـ در دعا ـ: (خداوندا) دل‌هاي ما را با ياد خود از هر يادي و زبان‌هايمان را با سپاس خود از هر سپاسي و اندام‌هايمان را با طاعت خود از هر طاعتي ديگر باز دار و اگر فراغت از كاري براي ما مقدّر فرموده‌اي آن را فراغتي سالم قرار ده كه در آن گناهي ما را نرسد و دلزدگي به ما روي نياورد، تا فرشتگان نويسنده بدي‌ها با نامهاي خالي از گناهانِ ما برگردند و نويسندگان نيكي‌ها، شادمان از حسناتي كه براي ما نگاشته‌‌اند مراجعت كنند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٤٦ /الصحيفه السجّاديّه: ٥١ الدعاء ١١
امام صادق (ع) فرمود: همانا بنده‌اي به خداي عزوجل حاجتي دارد، و به ثناء و ستايش بر خدا و صلوات بر محمد و آل محمد شروع كند تا اين‌كه حاجت خود را فراموش كند (و سرگرم ثناء بر خدا و صلوات شود) پس خداوند حاجت او را بر آورد بي آن‌كه درباره آن درخواستي كرده باشد.
"اصول كافي"
امام علي عليه السلام: ياد (خدا) لذّت محبّان است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١٥/ غرر الحكم : ٦٧٠ .
امام علي عليه السلام: برترين عبادت، شب زنده داري به ذكر و ياد خداي سبحان است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٥ /غرر الحكم: ٣١٤٩
امام علي عليه السلام: ياد كردن، همنشيني با محبوب است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١٥/ غرر الحكم:٣٢٢.
امام علي عليه السلام: ياد خدا كردن، خوي هر نيكوكار و خصلت هر مؤمني است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١٥/ غرر الحكم:٥١٧٣
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: بهترين سخن ياد خداست و رأس حكمت اطاعت از اوست.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ١٦٢/ أمالي الصدوق: ٣٩٤ / ١ .
امام علي عليه السلام: عافيت ده جزو است. نُه جزو آن در دم فرو بستن است، مگر از ياد خدا و يك جزو در ترك همنشيني با نابخردان.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٣٩١/ تحف العقول: ٨٩ .
امام علي عليه السلام: بدانيد، كه آرزو خرد را دچار غفلت مي سازد و ياد خدا را به فراموشي مي‌سپارد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٣٩٥/ نهج البلاغة: الخطبة ٨٦
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: نشانه دوست داشتن خداوند متعال دوست داشتن ياد و نام خداست و نشانه ناخوش داشتن خداوند متعال ناخوش داشتن ياد و نام خداوند عزوجل است.
" منتخب ميزان الحكمة" صفحه ١٢٦ / كنز العمّال: ١٧٧٦
ترغيب به بسيار ياد كردن خدا
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: بر تو باد به تلاوت قرآن و بسياري ياد خدا؛ زيرا كه آن در آسمان، براي تو نام (و آوازه) است و در زمين نور.
"منتخب ميزان الحكمة" / الخصال: ٥٢٥ / ١٣
امام صادق عليه السلام: تـا آنجا كـه مي‌توانيد در تـمـام لـحظـات و ساعات شب و روز خدا را بسيار ياد كنيد؛ زيرا كه خداوند به بسيار ياد كردن خود فرمان داده است.
"منتخب ميزان الحكمة"/ الكافي: ٨ / ٧ / ١
امام علي عليه السلام: برتو باد به استفاده از حلال و نيكي كردن به خانواده و به ياد خدا بودن در همه حال.
حضرت صادق عـليـه السـلام فـرمود: رسول خدا (ص) فرموده: هر كه خداي عزوجل را بسيار ياد كند خداوند او را دوست دارد، و هر كه ذكر خدا را بسيار كند براي وي دو بـراءت (يـعـنـي مـنشور آزادي ) نوشته شود، يكي براءت از دوزخ، و ديگري براءت از نفاق (و دو روئي).
"اصول كافي"
امام صادق عليه السلام: تسبيح فاطمه زهراء عليهاالسلام از جمله همان ذكر كثير است كه خداوند عزوجل فرموده است: "و خدا را بسيار ياد كنيد."
توصيه به مداومت بر ذكر
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر لحظه اي كه بر فرزند آدم بگذرد و او در آن لحظه به ياد خدا نباشد، در روز رستاخيز براي آن لحظه افسوس مي‌خورد.
"منتخب ميزان الحكمة"/ كنز العمّال : ١٨١٩
امام علي عليه السلام ـ در مـناجـات شـعـبانيه: الـهي! مرا شـيفتـه و سرگشته ياد خودت فرما و همّت مرا متوجّه روحِ اسم‌هاي فيروز و جايگاه قدست گردان.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٩٤ / ٩٩ / ١٣
امام علي عليه السلام: (خـدايا) از تـو مسألت دارم كـه بـر محمّد وآل محمّد درود فرستي و مرا از آنان قرار دهي كه پيوسته به ياد تو هستند و عهد تو را نمي‌شكنند.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٩٤ / ٩٩ / ١٣ .
آثار و بر كات ياد خدا
به ياد من باشيد تا به ياد شما باشم.
"منتخب ميزان الحكمة"/ أمالي الصدوق: ٣٧٥ / ٣ .
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: ياد خدا، شفاي دل‌هاست.
"منتخب ميزان الحكمة"/ كنز العمّال: ١٧٥١
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر كه خدا را بسيار ياد كند، از نفاق به دور ماند.
"منتخب ميزان الحكمة"/ الفردوس: ٣ / ٥٦٤ / ٥٧٦٨ .
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر كه بسيار به ياد خدا باشد، خداوند دوستش بدارد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ البحار: ٩٣ / ١٦٠ / ٣٩ .
پيامبر خدا صلي الله عليه وآله: صيقل دهنده اين دل‌ها، ياد خدا و تلاوت قرآن است.
"منتخب ميزان الحكمة" / تنبيه الخواطر : ٢ / ١٢٢
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: كسي كه در ميان غافلان، به ياد خدا باشد مانند كسي است كه در ميان فراريان مي جنگد.
"منتخب ميزان الحكمة"/ مكارم الأخلاق: ٢ / ٣٧٣ / ٢٦٦١ .
حضرت صادق (ع) فرمود: كسي كه در ميان بي‌خبران ياد خداي عزوجل كند مانند كسي است كه در ميان جنگجويان (فراري يا آنان‌كه هستند ولي جنگ نكنند) باشد، و (تنها) بجنگد (و از ديگران دفاع كند).
"اصول كافي"
حضرت صادق (ع) فرمود: رسـول خـدا (ص) فرموده: ياد كننده خداي عزوجل در ميان غافلان چون كسي است كه (در ميدان جنگ با دشمنان دين ) جنگ كند به‌جاي گريختهها (به‌خاطر دفاع از آنها كه دشمن آنها را تعقيب نكند) و هر كه به‌جاي گريختهها جنگ كند بهشت براي او (لازم ) گردد.
"اصول كافي"
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر كسي لب تشنه مي‌ميرد، مگر ذاكر خدا.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٨١ / ٢٤٠ / ٢٦ .
امام علي عليه السلام: هر كه به ياد خدا سرگرم باشد، خداوند او را خوشنام گرداند.
"منتخب ميزان الحكمة"/ غرر الحكم : ٨٢٣٥.
امام علي عليه السلام: كسي كه به ياد خداي سبحان باشد، همنشين اوست.
"منتخب ميزان الحكمة"/ غرر الحكم: ٥١٥٩ .
امام باقر عليه السلام: مؤمن تا زماني كه به ياد خدا بـاشد، ايـسـتاده يا نشسته يا خفته؛ پيوسته در نماز است؛ خداوند متعال مي‌فرمايد: "آنان كه خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو خفته ياد مي‌كنند. ..."
"منتخب ميزان الحكمة"/ أمالي الطوسيّ: ٧٩ / ١١٦ .
امام صادق عليه السلام: صاعقه به يادكننده خداوند عزوجل گزند نمي‌رساند.
"منتخب ميزان الحكمة"/ أمالي الطوسيّ: ٧٩ / ١١٦ .
امام علي عليه السلام: هر كه دل خويش را با ياد پيوسته خدا آباد كند، در نهان و آشكار نيك كردار شود.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٨٨٧٢
امام علي عليه السلام: ريشه صلاح و پاكي دل، پرداختن آن به ذكر خداست.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٣٠٨٣
امام علي عليه السلام: هر كه به ياد خداي سبحان باشد، خداوند دلش را زنده و انديشه و خردش را روشن گرداند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم : ٨٨٧٦
امام علي عليه السلام: يــاد خدا، خوراك جان‌هـا و نشستن با محبوب است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٥١٦٦ .
امام علي عليه السلام: بر تو باد به ذكر خدا، كه آن روشنايي دل‌هاست.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٦١٠٣
امام علي عليه السلام: مداومت بر ياد خدا، دل و انديشه را روشن ميكند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٥١٤٤
امام علي عليه السلام: خداي سبحان ياد خويش را صيقل دهنده دل‌ها قرار داده است، گوش‌هاي سنگين شده دل‌ها، با ياد خدا شنوا مي‌شوند و چشم‌هاي ضعيف شده دل‌ها، به وسيله آن تيز و بينا مي‌گردند و دل‌هاي معاند و ستيزه گر ، با آن رام مي‌شود.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ نهج البلاغة : الخطبة ٢٢٢
امام علي عليه السلام ـ در دعا - : اي آن كه نامش داروست و يادش شفا.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ إقبال الأعمال: ٣ / ٣٣٧
امام علي عليه السلام: ياد خدا، كليد انس است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ غرر الحكم: ٥٤١ .
امام علي عليه السلام: هر گاه ديدي كه خداوند سبحان تو را انيس ياد خود كرده است، بي گمان دوستت دارد و هرگاه ديدي كه تو را با خلقش انيس كرده و از ياد خويش جدايت ساخته است، بي گمان تو را ناخوش مي دارد.
امام علي عليه السلام: با پيوسته به ياد خدا بــودن است كه پرده غفلت كنار مي‌رود.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٣١/ غرر الحكم: ٤٢٦٩ .
امام علي عليه السلام: ياد خدا، دور كننده شيطان است.
"منتخب ميزان الحكمة" / غرر الحكم: ٥١٦٢ .
امام علي عليه السلام: ياد خدا سينه‌ها را صيقل مي‌دهد و دل‌ها را آرامش مي‌بخشد.
"منتخب ميزان الحكمة"/ غرر الحكم : ٥١٦٥
امام علي عليه السلام: ياد خدا شرح صدر مي‌بخشد.
"منتخب ميزان الحكمة" / غرر الحكم :٨٣٥.
ياد خدا موجب پذيرش پند و ايمني از سختي است و ميوه اش پشتيباني يافتن است.
"غررالحکم فصل اوّل گفتار 2131"
ياد خدا بودن دور کننده‌ي دردها و گرفتاري‌هاست.
"غررالحکم فصل 32 گفتار 12"
حضرت صادق(ع) فرمود: مؤ من به هر مرگي مي‌ميرد جز به صاعقه زيرا در حالي كه او ذكر خداي عزوجل ميكند به او اصابت نكند.
"اصول كافي"
بريد بن معاويه عجلي گويد: حضرت صادق (ع) فرمود: صاعقه‌ها به كسي كه ذكر خدا گويد و ذاكر است اصابت نكنند...
"اصول كافي"
ابو بصير گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از مردن مؤمن؟ فرمود: مؤمن به هر مردني مي‌ميرد: به‌وسيله غرق شدن بميرد، به زير آوار ماندن بميرد، به درنده دچار گردد، به صاعقه بميرد، ولي اين صاعقه به ذكر كننده خداي عزوجل اصابت نكند (و نرسد).
"اصول كافي"
امام باقر عليه السلام: شيعه ما نيست مگر كسي كه از خدا بـترسد و او را فرمان برد؛ آنان جز با فروتني و خاكساري و امانتداري و بسياري ياد خدا شناخته نمي شوند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٣١١/ تحف العقول: ٢٩٥
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: چهار چيز است كه به هركس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است؛ بدن شكيبـا، زبان گويـا بـه ذكر خدا، دل سپاسگزار و همسر شايسته.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ١٩١ / مستدرك الوسائل: ٢ / ٤١٤ / ٢٣٣٨
يادآوري خدا در برخي جاهاي خاص
الف ـ هنگام رويارويي با دشمن
امام علي عليه السلام: هرگاه در جنگ، با دشمن خود رو به رو شديد، كمتر سخن بگوييد و بيشتر خداوند عزوجل را ياد كنيد.
ب ـ هنگام ورود به بازارها
امام علي عليه السلام: وقتي به بازار مي‌رويد و مردم سرگرم كارند خداوند عزوجل را بسيار يادآور شويد؛ زيرا اين كار، گناهان را مي‌زدايد و بر حسنات مي‌افزايد و در زمره غافلان نوشته نمي‌شويد.
"منتخب ميزان الحكمة"/ الخصال : ٦١٧ / ١٠.
ج ـ هنگام غم، داوري و تقسيم
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هرگاه اندوهي به تو دست داد خدا را به اندوه خود ياد آوري كن، هرگاه خواستي داوري كني خدا را به ياد زبان خود بياور و هرگاه خواستي چيزي را تقسيم كني خدا را به دست خود ياد آوري كن.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٧٧ / ١٧١ / ٧.
د ـ هنگام خشم
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: خداوند به يكي از پيامبرانش وحي فرمود كه: اي پسر آدم! در هنگام خشم به ياد من باش، تا من نيز در هنگام خشم خود به ياد تو باشم و تو را با ديگران هلاك نگردانم.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٧٥ / ٣٢١ / ٥٠ .
ه ـ در تنهايي و هنگام لذّت‌ها
امام باقر عليه السلام: در تورات نوشته شده است: ... اي موسي! ... در تنهايي‌ها و هنگام شادي لذّت‌ها و خوشي‌هايت مرا ياد كن، تا در غفلت‌هايت به ياد تو باشم.
"منتخب ميزان الحكمة"/ أمالي الصدوق: ٢١٠/٦ .
ياد خدا در همه حال نيكوست
امام علي عليه السلام ـ از سفارش‌هاي آن حضرت به فرزندش حسن عليه السلام در هنگام وفات ـ : در همه حال به ياد خدا باش.
"منتخب ميزان الحكمة"/ أمالي الطوسي: ٨ / ٨
حضرت باقر(ع) فرمود: همانا ابليس كه لعنت‌هاي خداوند بر او باد لشكرهاي شبانه خود را از آنجا كه خورشيد غروب كند و از آنجا كه برآيد (به‌اطراف) پراكنده كند، پس در اين دو ساعت بسيار ذكر خدا گوييد، و از شر ابليس و لشكريانش به خدا پناه بـريـد، و خـردسـالان خـود را در ايـن دو سـاعـت بـه خـدا بـسپاريد زيرا كه اين دو ساعت، ساعت‌هاي غفلت است (كه مردمان در اين دو ساعت از ياد خدا بيرون روند).
"اصول كافي"
حضرت صادق(ع) فرمود: همانا علي بن الحسين عليهم السلام چنين بود كه چون بامداد را آغار ميكرد مي‌فرمود: (((ابتداء يومي هذا بين يدي نسياني و عجلتي بسم اللّه و ماشاءاللّه ))) (يـعني من روز خود را پيش از آن‌كه خدا را فراموش كنم و از ياد او به چيز ديگري شتاب كنم به‌نام او آغاز مي‌كنم، به‌نام خدا و آنچه خدا خواهد) حضرت فرمود: و چون بنده چنين كند او را از آنچه در آن روز فراموش كند بس باشد (يعني تا آخر روز ذكر خدا را فراموش كرد همين ذكر كه اول بامداد خوانده او را كفايت كند زيرا روز خود را به‌نام خدا آغاز كرده است).
"اصول كافي"
شهاب بن عبدربه گويد: شنيدم از حضرت صادق(ع) عليه السلام كه مي‌فرمود: هنگامي كه خورشيد گشت (و غروب آفتاب نزديك شد) پس ذكر خداي عزوجل كن و اگر با مردمي هستي كه تو را از ذكر خدا باز دارند پس از نزد آنان برخيز و دعا كن.
"اصول كافي"
حقيقت ياد خدا
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: هر كس خداوند عزوجل را فرمان برد، خدا را ياد كرده است، هرچند نماز خواندن و روزه گرفتن و قرآن خواندنش اندك باشد.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٧٧ / ٨٦ / ٣ .
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه "و ياد خدا بزرگتر است": (مراد) به ياد خدا بودن در هنگام رو به رو شدن با حلال و حرام خدا است.
"منتخب ميزان الحكمة"/ نور الثقلين: ٤ / ١٦٢ / ٦١ .
امام صادق عليه السلام: ذِكر بر دو گونه است: ذِكر خالص، كه با دل سازگار و همراه است و ذِكر بازدارنده، كه ياد هر كس جز او را از دل مي‌زدايد.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١7/ البحار: ٧٨ / ٣٥٦ / ١١
امام صادق عليه السلام: اگر به ياد خدا هستي، اين را به آن سبب دان كه او به ياد توست، او تو را ياد ميكند در حالي كه بي‌نياز از توست. پس ياد او از تو، ارزشمندتر و خواستني‌تر و كامل‌تر و زودتر است تا ياد تو از او ... بنابراين، هر كه مي‌خواهد خداوند متعال را ياد كند، بايد بداند كه اگر خداوند توفيق ياد خود را به ياد بنده نياورد، بنده قادر به ذكر و ياد او نيست.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٩٣/ ١٥٨ / ٣٣.
امام رضا عليه السلام : هركه خدا را يادنكند و به ديدار او نشتابد خود را ريشخند كرده است.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٧٨ / ٣٥٦ / ١١.
عامل مداومت بر ذكر
امام علي عليه السلام: هركه چيزي را دوست بدارد، ياد آن ورد زبانش شود.
"منتخب ميزان الحكمة"/ غرر الحكم: ٧٨٥١
بازدارندگان از ياد خدا
امام علي عليه السلام: در ميان گناهان (گناهي)سخت تر از پيروي شهوت نيست، پس آن را فرمان نبريد كه شمارا از خدا غافل مي سازد.
منتخب ميزان الحكمة"/ غرر الحكم: ٧٥٢٠ .
امام علي عليه السلام: هر چيزي كه از ياد خدا غافل كند، در شمار مَيسر (قمار) است.
منتخب ميزان الحكمة"/ البحار : ٧٣ / ١٥٧ / ٢
امام علي عليه السلام : هر آنچه كه از ياد خدا غافل كند ، از ابليس است.
منتخب ميزان الحكمة"/ تنبيه الخواطر : ٢ / ١٧٠
امام سجّاد عليه السلام: پُر خُوري و سستي اراده و مـستي سـيري و قدرت، از عوامل بازدارنده و كند كننده در عمل است و ذكر(خدا) را از ياد مي‌برد.
منتخب ميزان الحكمة"/ البحار : ٧٨ / ١٢٩ / ١
امام علي عليه السلام: لذّت، باعث غفلت (از ياد خدا وآخرت) است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٥٨٧/ غرر الحكم : ٢٧
عواقب روي گرداندن از ياد خدا
امام علي عليه السلام: هر كه خداي سبحان را فراموش كند، خداوند خودش را از يادش ببرد و دلش را كور كند.
منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢١9/غرر الحكم: ٨٨٧٥
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از عشق ـ: دل‌هايي از ياد خدا تهي مي‌گردد و خداوند محبّت غير خود را به آنها مي‌چشاند.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٣٨٣ /أمالي الصدوق: ٥٣١ / ٣ .
پيامبر خدا صلي الله عليه وآله: در غير از ياد خدا، زياده گويي نكنيد؛ زيرا زياده گويي در غير ياد خدا ، موجب سخت‌دلي مي‌شود و دورترين مردم از خدا، سخت‌دل است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٧7/ أمالي الطوسيّ: ٣ / ١
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله: در غير از ياد خدا، بسيار سخن مگوييد؛ زيرا بسيار گويي در جز ياد خدا، موجب سخت‌دلي مي‌شود و دورترين مردم از خدا، آدم سخت‌دل است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٩7/ أمالي الطوسيّ : ٣ / ١
امام علي عليه السلام: هرسخني كه در آن ياد خدا نباشد، بيهوده است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٥٠٣ / البحار : ٧٨ / ٩٢ / ١٠١ .
امام علي عليه السلام: هر سخني كه در آن ياد خدا نباشد، لغو است و هر سكوتي كه با انديشيدن همراه نباشد، سهو است و هر نگاهي كه در آن پند آموزي نباشد، لهو است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٤٤٦ /الصحيفه السجّاديّه: ٥١ الدعاء ١١
حضرت صادق (ع) فرمود: هيچ مردمي، در انجمني فراهم نشوند كه در آن ذكر خـداي عزوجل و ذكـر ما نباشد جز اين‌كه آن انجمن در روز قيامت مايه حسرت و افسوس آنان بـاشد، سپس فرمود: (پدرم ) حضرت ابوجعفر عليه السلام فرمود: همانا ذكر ما ذكر خدا است و ذكر دشمن ما ذكر شيطان است.
"اصول كافي"
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرموده: هيچ مردمي نباشد كه در انجمني گرد هم آيند و نام خداي عزوجل را نبرند، و بر پيغمبر صلي اللّه عليه و آله صلوات نفرستند جز اين‌كه آن مجلس مايه حسرت و زيان بر آنها باشد.
"اصول كافي"
حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ مجلسي نباشد كه در آن نيكان و بدكاران گرد هم اجتماع كنند كه بي ياد خداي عزوجل از آن برخيزند جز اين‌كه در روز قيامت براي آنها مايه حسرت و افسوس باشد.
"اصول كافي"
ذكر نهاني
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله : بهترين ذِكر، ذِكر خفي است.
منتخب ميزان الحكمة"/ كنزالعمّال : ١٧٧١
و از رسول اكرم(ص) منقول است كه به اباذر فرمود:
"اي ابوذر! ذكر خامل خداوند بگزار. ابوذر پرسيد: ذكر خامل چيست؟ آن حضرت فرمود: مقصود از ذكر خامل، ذكر خفي و پنهان است."
"فضايل و آثار ذكر، مؤلف عليرضا مسعودي، انتشارات ام‌ابيها، چاپ سوم تابستان1383ص36"
پيامبرخدا صلي الله عليه وآله: روزي اندك و بسنده، بهتر است از روزي بسيار و بازدارنده (از ياد خدا).
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٣٧/ أمالي الصدوق : ٣٩٥ / ١
امام علي عليه السلام: شنونده ذكر خدا، ذاكر است.
"منتخب ميزان الحكمة" صفحه ٢٨٢/ غررالحكم : ٥٥٧٩
امام علي عليه السلام: كسي كه در نهان به ياد خدا باشد، خدا را بسيار ياد كرده است.
"منتخب ميزان الحكمة"/ البحار: ٩٣ / ٣٤٢ / ١١ .
ابي مفراي خصاف در حديث مرفوعي از اميرالمؤ منين عليه السلام حديث كند كه فرمود: هـر كس خداي عزوجل را در نهان ياد كند (از جمله كساني است كه ) ذكر خدا را بسيار كرده، زيـرا مـنـافـقـان را شـيوه اين بود كه آشكارا (پيش مسلمانان) ذكر خدا مي كردند ولي در نهان ذكر خدا نمي‌كردند، پس خداي عزوجل فرمود: (((خود نمائي كنند به مردم و ياد نكنند خدا را جز اندكي ))) (سوره نساء آيه 142).
"اصول كافي"
رسول اكرم فرمود: "هر كس خداي متعال را اطاعت كند "ذكر عملي" پس به تحقيق خدا را ياد كرده است."
"بحارالانوار، ج93، ص156./ فضايل و آثار ذكر، مؤلف عليرضا مسعودي، انتشارات ام‌ابيها، چاپ سوم تابستان1383ص41"
زراره از يكي از دو امام باقر و يـا امام صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود: فرشته ننويسد جز آنچه را بشنود، و خداي عزوجل فرموده است: (((و ياد كن پروردگار خويش را در درون خـود به زاري و تـرس ))) (سـوره اعـراف آيـه 205) پـس به جز خداي عزوجل ثواب اين ذكر را كه درون مرد باشد كسي نداند براي بزرگي آن ذكر.
"اصول كافي"
امام باقر يا امام صادق (ع) فرشته ننويسد جز آنچه را كه مي‌شنود. خداوند عزوجل فرموده است: "و پروردگارت را در دل خود ياد كن ... " ( اندازه) ثواب اين ذكر دروني بنده را كسي جز خداوند متعال نمي‌داند.
منتخب ميزان الحكمة"/ البحار : ٥ / ٣٢٢ /٧ .
اهل ذكري كه خدا مردم را به پرسش از ايشان امر فرموده ائمه هستند
امام باقر (ع) راجع به قول خداى عزوجل (43 سوره 16) (((اگر خودتان نمىدانيد از اهل ذكر بپرسيد))) از قول پيغمبر صلى الله عليه و آله مىفرمايد: مقصود از ذكر من هستم و امامان اهل ذكر باشند و راجع به قول خداى عزوجل (44 سوره 43) (((همانا قرآن براى تو و قوم تو ذكر است و به‌زودى از آن بازخواست مىشويد))) خود امام فرمود: ماييم قول او و ماييم بازخواست شدگان (سؤال شوندگان).
"اصول كافي، كتاب حجت جلد دوم"
ابن كثير گويد: از امام صادق عليه السلام آيه (((اگر خودتان نمىدانيد، از اهل ذكر بپرسيد))) را پرسيدم، فرمود: مقصود از ذكر محمد صلى الله عليه و آله است و ما هستيم اهل او كه پرسيده مىشويم، به حضرت عرض كردم: خداي تعالى فرمايد: (((قرآن ذكر است براى تو و قومت و به‌زودى از آن پرسيده مىشويد))) فرمود: تنها ما را قصد كرده، ماييم اهل ذكر و ماييم پرسش شوندگان.
"اصول كافي، كتاب حجت جلد دوم"
وشاء گويد به حضرت رضا(عليه السلام) عرض كردم: قربانت گردم (((اگر نمىدانيد از اهل ذكر بپرسيد))) يعنى چه؟ فرمود: ماييم اهل ذكر و ماييم پرسش شوندگان عرض كردم: شما پرسش شونده و ما پرسش كنندهايم؟ فرمود: آرى، عرض كردم: بر ماست كه از شما بپرسيم؟ فرمود: آرى عرض كردم: بر شماست كه به‌ما پاسخ دهيد؟ فرمود: نه، اختيار با ماست، اگر خواستيم پاسخ دهيم و اگر نخواستيم پاسخ ندهيم، مگر نمىشنوى قول خداى تبارك و تعالى را (39 سوره 38) (((اينست بخشش بىحساب ما خواهى ببخش يا نگهدار (اين بخشش ما است خواهى ببخش يا نگهدار حسابى بر تو نيست)
"اصول كافي، كتاب حجت جلد دوم"
امام صادق عليهم السلام در باره آيه (44 سوره زخرف) فرمود: رسول خدا صلى الله عليه و آله ذكر است و اهل بيتش عليهم السلام پرسش شوندگان و اهل ذكر باشند
"اصول كافي، كتاب حجت جلد دوم"
كاوشگران نور
بازگشت
Share
|
