|
نگاهي به اشعار فارسي در زمينه ذكر نام و ياد خدا
در اشعار فارسي ابيات بسيار زيبايي درباره‌ي ذكر نام و ياد خدا مي‌توان يافت؛ و اين امر نشان‌دهنده‌ي اهميت نام خدا است كه شاعران و نويسندگان ادب فارسي در آغاز كلام خود به‌كار برده‌اند. چنانچه آنها با شيوه‌هاي مختلفي نام‌هاي خدا و اوصاف او را در قالب شعر و نظم در‌آورده‌اند، در اين بخش به برخي از آنها اشاره شده است.
دوستان آمده‌ام باز، كه اين دفتر ممتاز، كنم باز و شوم قافيه پرداز و سخن را كنم آغاز به تسبيح خداوند تبارك و تعالي كه غفور است و رحيم است. صبور است و حليم است. نصير است و رئوف است و كريم است. قدير است و قديم است. خدايي كه بسي نعمت سرشار به ما آدميان داده، گهرهاي گران داده، سر و صورت و جان داده، تن و تاب و توان داده، رخ و روح و روان داده، لب و گوش و دهان داده، دل و چشم و زبان داده، شكم داده و نان داده، ز آفات امان داده، كمالات نهان داده، هنرهاي عيان داده و توفيق بيان داده و اين‌ها پي آن داده كه از شكر عطا و كرمش چشم نپوشيم و ز هر غم نخروشيم و ز هر درد نجوشيم و تكبر نفروشيم و مي از ساغر توحيد بنوشيم و بكوشيم كه تا از دل و جان شكر بگوييم عنايات خداوند مبين را.
آفريننده‌ي دانا و خداوند توانا و مهين خالق يكتا و مبين داور دادار، كز و گشته پديدار، به دهر اين همه آثار، چه دريا و چه كهسار، چه صحرا و چه گلزار، چه انهار و چه اشجار، اگر برگ و اگر بار، اگر مور و اگر مار، اگر نور و اگر نار و اگر ثابت و سيار. خدايي كه خبردار بود از همه افراد نكوكار، غني باشد و غفار، شود مرحمتش يار، درين دار و در آن دار، به اخبار و به زهاد و به عباد و به اوتاد و به آحاد و به افراد نكوكار، خدايي كه عطا كرده، به هر مرغ پر و بال به هر مار خط و خال، به هر كار و به هر حال بود قبله‌ي آمال و شود ناظر اعمال، فتد در همه احوال از او سايه‌ي اقبال به فرق سر آن قوم كه پويند ره خير و نكوكاري و دينداري و هشياري و ايمان و صفا و كرم و صدق و يقين را.
"ابولقاسم حالت"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
بسم ا... الرحمن الرحيم هست كليد در گنج حكيم
"نظامي"
بسم الله الرحمن الرحيم هست صلاي سر خوان كريم
"جامي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
اي نام تو بهترين سرآغاز بي نام تو نامه كي كنم باز
اي ياد تو مونس روانم جز نام تو نيست بر زبانم
"نظامي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
به نام خداوند جان و خرد كزين برتر انديشه برنگذرد
خداوند نام و خداوند جاي خداوند روزي ده رهنماي
"فردوسي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
به نام خدا ايزد رهنمون كه گيتي به پا كرد از كاف و نون
خداوند عقل و خداوند راي خداوند جان و خداوند جاي
خداوند عدل و خداوند داد خداوند نيرو، خداوند راد
خداوند داد و خداوند دين خداوند هفت آسمان و زمين
مثنوي "نظم مينويِ خرد" (1)
1- دومين منظومه‌ي مذهبي آيين زرتشت، "نظم مينويِ خرد" مي‌باشد.
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
به نام خدايي كه جان آفريد سخن گفتن اندر زبان آفريد
خداوند بخشنده دستگير كريم خطا بخش پوزش پذير
"بوستان سعدي"
به نام خداوند جان آفرين حكيم سخن در زبان آفرين
بري ذاتش از تهمت و ضد و جنس غني ملكش از طاعت جن و انس
لطيف كرم گستر كار ساز كه داراي خلق است و داناي راز
مر او را رسد كبريا و مني كه ملكش قديم است و ذاتش غني
فروماندگان را رحمت قريب تضرع‌كنان را به دعوت مجيب
بر احوال نابوده علمش بصير به اسرار ناگفته لطفش خبير
به قدرت نگهدار بالا و شيب خداوند ديوان روز حسيب
قديمي نكوكار نيكي پسند به كلك قضا در رحم نقشبند
بر او علم يك ذره پوشيده نيست كه پيدا و پنهان به نزدش يكيست
"بوستان سعدي"
منبع: "ذكر جميل سعدي، ج اول، چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي/ فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382"
به نام او كه نامش حرز جان‌هاست ثنايش جوهر تيغ زبان‌هاست
زبان دركام كام از نام او يافت نم از سر‌چشمه‌ي انعام او يافت
"جامي، يوسف و زليخا"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
راه تو به هر روش كه پويند خوش است وصل تو به هر جهت كه جويند خوش است
روي تو به هر ديده كه بينند نكوست نام تو به هر زبان كه گويند خوش است
"اسرار التوحيد، ابوسعيد ابوالخير"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
تا مثني بشنوم من نام تو عاشقم بر نام جان آرام تو
"مثني: مكرر، دوباره"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
ملكا ذكر تو گويم كه تو پاكي و خدايي نروم جز به همان ره كه توام راهنمايي
نتوان وصف تو گفتن كه تو در وصف نگنجي نتوان شبه تو جستن كه تو در وهم نيايي
"سنايي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
سر سروران بسته‌ي دام تو دل دلبران دفتر نام تو
"به نقل از كشف الاسرار، ج8، ص10"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
گفت المعني هو الله شيخ دين بحر معني‌ها رب العالمين
"دفتر اول مثنوي"
آثار و بركات ذكر و ياد خدا:
اي ذكر جان فزاي تو مفتاج باب‌ها وي نام دل فروز تو زيب كتاب‌ها
عشق تو مرهم جگر ريش عاشقان ياد تو راحت دل بي صبر و تاب ها
"هادي رنجي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
اي درد توام درمان در بستر ناكامي و اي ياد توام مونس در گوشه تنهايي
"حافظ"
ذكر حق پاك است چون پاكي رسد رخت بر بندد برون آيد پليد
"دفتر سوم مثنوي"
اين قدر گفتيم باقي فكر كن فكر اگر جامد بود رو ذكر كن
ذكر آرد فكر را در اهتراز ذكر را خورشيد اين افسرده ساز
"مثنوي "
ذكر حق كن بانگ غولان را بسوز چشم نرگس را از اين كركس بدوز
"دفتر دوم مثنوي"
از ذكر بي نور فزايند مه را در راه حقيقت آورد گمراه را
"مولوي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
با دعاي شبخيزان اي شكردهان مستيز در پناه يك اسم است خاتم سليماني
"حافظ"
خاتم جم را بشارت ده به حسن خاتمت كاسم اعظم كرد از او كوتاه دست اهرمن
"حافظ"
نسزد كز خاتم لعلش زنم لاف سليماني چو اسم اعظم باشد چه باك از اهرمن دارم
"حافظ"
گفت موسي اي كريم كار ساز اي كه يك دم فكر تو عمر دراز
"دفتر دوم مثنوي"
عوامل مؤثر در ذكر و ياد خدا:
گر چه بي‌جا و بي‌مكان است او ساكن دل شكستگان است او
به ذات است ساكن هر دل بلكه لطفش همي كند منزل
هر كجا دل شكسته‌يي بيني بينوايي و خسته‌يي بيني
بي‌زبان ذكر او از او شنوي شرح اسماء هو از او شنوي
ذكر او از زبان بسته طلب معرفت از دل شكسته طلب
"طريق التحقيق سنايي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
چون تهي شد ياد حق آغاز كرد يارب يارب اجر ني ساز كرد
"دفتر ششم مثنوي"
هيچ نامي بي‌حقيقت ديده‌اي يا ز گاف و لام گُل، گل چيده‌اي
اسم خواندي رو مسما را بجو مه به بالا دان، نه اندر آب جو
گر ز نام و حرف خواهي بگذري پاك كن خود را ز خود هان يكسري
"مولوي"
از صفت از نام چه زايد خيال وان خيالش هست دلال وصال
"مولوي"
اسماء و صفات خدا:
صفت ذات او به علم بدان نام پاكش هزار و يك برخوان
و در جاي ديگر به 99 اسم نيز اشاره دارد:
نام‌هاي بزرگ محترمت رهبر جود نعمت و كرمت
هر يك افزون ز عرش و فرش و ملك كان هزار و يك است و صد كم يك
"سنايي غزنوي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، ناشر فراگفت، چاپ اول1382
آدمي را او به خويش اسما نمود ديگران را ز آدم اسما مي‌گشود
"مثنوي مولوي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
اسماء چه بود ظهور و خورشيد خورشيد جمال ذات والا
"مغربي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
خداوندي كه آدم را به تعظيم ز راه وحي اسما داد تعليم
محمد را مسما پيش آورد از آتش امي و درويش آورد
چو او از اسم در بي اسمي افتاد ز خواندن فارغ آمد امي افتاد
"الهي نامه عطار، در نعمت پيامبر"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
صفاتت واجب آمد همچو ذاتت كجا ممكن بود درك صفاتت
صفاتت را چو ذاتت نيست مانند كه دانش ناخني در وي كند بند
"شيخ بهايي"
اي صفات تو نهان در تنق وحدت ذات جلوه‌گر ذات تو از پرده‌ي اسماء و صفات
جل من لا اله الا هو لا تقل كيف هو و لا ما هو
لمعات جمال او ظاهر سبحات جلال او قاهر
هر چه مفهوم عقل و ادراك است ساحت قدس او از آن پاك است
قدس دانش چه برتر از كيف است كيف هو گفتن اندرو حيف است
لا و هو هر دو نفي و اثباتند نافي غير و مثبت ذاتند
پاك از آنها كه غافلان گفتند پاك‌تر زانكه عاقلان گفتند
فعل او خارج از برون و درون ذات او برتر از چه گونه و چون
"جامي"
منبع: فرهنگ آسمانگر، تأليف حسنعلي محمدي، انتشارات فراگفت 1383
كاوشگران نور
بازگشت
Share
|
