|
مقاله : روح تمامي عبادات
"آيا انسان گمان مي‌كند بيهدف رها مي‌شود." (1)
همان‌طوري كه جهان هستي هدف‌دار و بر اساس حكمت الهي آفريده شده، انسان نيز كه جزيي از اين عالم است داراي هدف و مقصود معلومي است. خداوند در اينباره مي‌فرمايد: "و جنيان و آدميان را نيافريدم مگر براي اين‌كه مرا بپرستند."(2)
بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه انسان از آغاز آفرينش تا پيدا شدن تمدن‌ها گرايش به خدا و عبادت او داشته است. حتي درميان غير متمدن‌ترين قبايل عقايد و مراسم ديني به شيوه‌هاي گوناگوني ديده مي‌شود. در واقع تمام موجودات عالم، خداوند را تسبيح مي‌گويند، و موجودي نيست كه پروردگار متعال را عبادت نكند. ولي در اين ميان ما انسان‌ها بخاطر عقل و قدرت تفكري كه در اختيار داريم، قادريم كه رابطه‌ا‌ي آگاهانه با خدا داشته باشيم. در واقع تفاوت انسان با ديگر موجودات نيز از شعور و اختيار او ناشي مي‌شود.
به همين دليل عبادت آيين مشترك همه‌ي اديان است، و تمام پيامبران مردم را به سوي پرستش و عبادت خدايي يكتا دعوت كرده، و براي پيروان خود آييني مقرر كرده‌اند تا با خواندن خداوند از سرچشمه‌ي بركت و نيروي الهي بهره‌مند شوند. ولي آيا تا به حال از خود سؤال كرده‌ايم كه بهترين عبادت كدام است؟ و يا چگونه بايد عبادت كنيم؟
همان‌طور كه گفته شد عقايد و مراسم ديني در ملل مختلف متفاوت است. اما از آن‌جا كه قرآن به رابطه‌ي انسان با خدا بسيار اهميت مي‌دهد و به آن تأكيد فراوان دارد بهترين عبادت را ياد خدا مي‌داند. چرا كه هر عمل عبادي اگر بدون توجه و ياد خدا همراه باشد عبادتي مرده و بي‌روح محسوب مي‌شود. به همين جهت از كلمه‌هاي متداول و پر مفهومي كه در اسلام و قرآن مورد توجه است و كاربرد زيادي دارد، لفظ "ذكر" مي‌باشد.
ذكر كه به معناي ياد‌كردن، در برابر فراموشي و غفلت است، بهترين وسيله براي نزديكي و ارتباط با پروردگار متعال مي‌باشد. امام علي(ع) مي‌فرمايند: "هميشه به ياد خدا باشيد كه دل را روشن مي‌دارد و بالاترين عبادت‌هاست."(3)
همچنين عرفا معتقدند كه يكي از اساسي‌ترين راه‌هاي سير و سلوك و بهترين وسيله براي رسيدن به حقيقت، همان ذكر و ياد خداوند است. ذكر حلقه اتصال انسان به خداست و حركت به سوي او را ممكن مي‌سازد، و ريسمان وصلي است كه در تلاطم زندگي با چنگ زدن به آن از سقوط و انحطاط انسان جلوگيري مي‌كند.
امام سجاد(ع) مي‌فرمايند: "مِنْ أَعْظَمِ النِّعَمِ عَلَينا جَريانُ ذِكْرِكَ عَنْ اَلْسِنَتِنا؛ از بزرگ‌ترين نعمت‌هاي تو بر ما، روان بودن ذكر تو بر زبان ما است."
به‌طور خلاصه مي‌توان گفت كه انسان آفريده شده است تا خالق خود را عبادت كند. تنها در ارتباط با خداوند است كه امكان تكامل روحي و رشد معنوي وجود دارد، و از بهترين و در عين حال در دسترس‌ترين امكاناتي كه ما انسان‌ها براي ايجاد رابطه با پروردگار در اختيار داريم ذكر و ياد خداوند است.
جايگاه ذكر در اديان و آيين‌هاي ديگر نيز به خوبي به چشم مي‌خورد. ذكر شكلي از پرستش است كه با خواندن نام‌هاي خدا و همراه با عشق و توجه به او صورت مي‌گيرد؛ و در بسياري از مراسم مذهبي و عبادي به صورت آهنگين خوانده مي‌شود. هم صدايي هنگام خواندن دعا و ذكر خواني در بين فرهنگ‌هاي مختلف مرسوم است، و نوعي عبادت و دعاي قلبي است كه از طريق آن خدا را صدا مي‌زنند. همچنين در مكاتب شرقي از طريق نام‌هاي خداوند كه به آن مانترا مي‌گويند به مراقبه و مديتيشن مي‌پردازند؛ و آن را راهي براي خود‌سازي، تغيير و تحول دروني و كسب آرامش مي‌دانند. در بين شمن‌ها(4) نيز ذكرخواني ديده مي‌شود و از طريق ذكر‌هاي سري و مقدس راه درمان و شفابخشي بر آنها آشكار مي‌شود. نكته‌ي جالب ديگر اين‌كه در بعضي آيين‌ها معتقدند با ذكر مي‌توان بر سرنوشت غلبه كرد و آن را تغيير داد.
با وجود آيات و روايات بسياري كه درباره‌ي اهميت ذكر بيان شده است باز هم براي عده‌اي باور و اعتقاد به آنچه كه در اينباره گفته مي‌شود دشوار است و تصور مي‌شود كه چگونه ممكن است تكرار يك سري الفاظ و اذكار داراي چنين نيرويي باشد كه توسط آن بتوان بيماري را درمان كرد و يا قادر بر تغيير سرنوشت انسان‌ها شد. اما لازم به ذكر است كه اين ديدگاه تنها نظريه‌اي ديني و مذهبي نيست، بلكه يافته‌هاي علمي و پزشكي جديد نيز قدرت حاصل از ارتعاشات و انرژي ذكر را به اثبات رسانده‌اند، كه با مراجعه به آنها و تطبيق با آيات و روايات مي‌توان به حقيقت نهفته در آن پي برد.
3- غررالحكم، به روايت عبدالواحد آمدي، ترجمه محمد علي انصاري، مؤسسه‌ي انتشاراتي امام عصر(عج)، چاپ دوم، 1384، ص177
4- شمنيزم يك آيين مذهبي مردم سيبري است كه در قسمت‌هايي از آسياي مركزي و جنوب شرقي اقيانوسيه، و در ميان بسياري از قبايل بومي امريكاي شمالي هم ديده مي‌شود.
درنا
بازگشت
Share
|
