نگاهي به دعا در قرآن كريم

بسم‌ا... الرحمن الرحيم

 أَمَّن يجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيكْشِفُ السُّوءَ وَيجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ ﴿نمل62﴾

[كيست] آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند اجابت مى‏كند و گرفتارى را برطرف مى‏گرداند و شما را جانشينان اين زمين قرار مى‏دهد آيا معبودى با خداست چه كم پند مى‏پذيريد (نمل62)

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يرْشُدُونَ ﴿بقرة186﴾

و هرگاه بندگان من از تو درباره‌ي من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‏كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند (بقرة186)

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ﴿غافر60﴾

و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم در حقيقت كسانى كه از پرستش من كبر مى‏ورزند به زودى خوار در دوزخ درمى‏آيند (غافر60)

لَا يسْأَمُ الْإِنسَانُ مِن دُعَاء الْخَيرِ وَإِن مَّسَّهُ الشَّرُّ فَيؤُوسٌ قَنُوطٌ ﴿فصلت49﴾

انسان از دعاى خير خسته نمى‏شود و چون آسيبى به او رسد مأيوس [و] نوميد مى‏گردد (فصلت49)

فَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِّنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ بَلْ هِي فِتْنَةٌ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يعْلَمُونَ ﴿زمر49﴾

و چون انسان را آسيبى رسد ما را فرا مى‏خواند سپس چون نعمتى از جانب خود به او عطا كنيم مى‏گويد تنها آن را به دانش خود يافته‏ام نه چنان است ‏بلكه آن آزمايشى است ولى بيشترشان نمى‏دانند (زمر49)

وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاء عَرِيضٍ ﴿فصلت51﴾

و چون انسان را نعمت بخشيم روى برتابد و خود را كنار كشد و چون آسيبى بدو رسد دست به دعاى فراوان بردارد (فصلت51)

قُلْ مَن ينَجِّيكُم مِّن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَخُفْيةً لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿أنعام63﴾

بگو چه كسى شما را از تاريكی‌هاى خشكى و دريا مى‏رهاند در حالى كه او را به زارى و در نهان مى‏خوانيد كه اگر ما را از اين [مهلكه] برهاند البته از سپاس‌گزاران خواهيم بود (أنعام63)

هُوَ الَّذِي يسَيرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ حَتَّى إِذَا كُنتُمْ فِي الْفُلْكِ وَجَرَينَ بِهِم بِرِيحٍ طَيبَةٍ وَفَرِحُواْ بِهَا جَاءتْهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَجَاءهُمُ الْمَوْجُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ أُحِيطَ بِهِمْ دَعَوُاْ اللّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنجَيتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنِّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿يونس22﴾

او كسى است كه شما را در خشكى و دريا مى‏گرداند تا وقتى كه در كشتی‌‌ها باشيد و آنها با بادى خوش آنان را ببرند و ايشان بدان شاد شوند [به‌ناگاه] بادى سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ايشان تازد و يقين كنند كه در محاصره افتاده‏اند در آن حال خدا را پاك‌دلانه مى‏خوانند كه اگر ما را از اين [ورطه] برهانى قطعا از سپاس‌گزاران خواهيم شد (يونس22)

وَإِذَا غَشِيهُم مَّوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمَا يجْحَدُ بِآياتِنَا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ ﴿لقمان32﴾

و چون موجى كوه‏آسا آنان را فرا گيرد خدا را بخوانند و اعتقاد [خود] را براى او خالص گردانند و[لى] چون نجات‌شان داد و به خشكى رساند برخى از آنان ميانه‏رو هستند و نشانه‏هاى ما را جز هر خائن ناسپاسگزارى انكار نمى‏كند (لقمان32)

فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يشْرِكُونَ ﴿عنكبوت65﴾

و هنگامى كه بر كشتى سوار مى‏شوند خدا را پاك‌دلانه مى‏خوانند و[لى] چون به سوى خشكى رساند و نجات‌شان داد به‌ناگاه شرك مى‏ورزند (عنكبوت65)

وَإِذَا مَسَّكُمُ الْضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلاَّ إِياهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَكَانَ الإِنْسَانُ كَفُورًا ﴿إسراء67﴾

و چون در دريا به شما صدمه‏اى برسد هر كه را جز او مى‏خوانيد ناپديد [و فراموش] مى‏گردد و چون [خدا] شما را به سوى خشكى رهانيد روی‌گردان مى‏شويد و انسان همواره ناسپاس است (إسراء67)

وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِي مَا كَانَ يدْعُو إِلَيهِ مِن قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ ﴿زمر8﴾

و چون به انسان آسيبى رسد پروردگارش را در حالى كه به سوى او بازگشت‏كننده است مى‏خواند سپس چون او را از جانب خود نعمتى عطا كند آن [مصيبتى] را كه در رفع آن پيش‌‌تر به درگاه او دعا مى‏كرد فراموش مى‏نمايد و براى خدا هم‌تايانى قرار مى‏دهد تا [خود و ديگران را] از راه او گمراه گرداند بگو به كفرت اندكى برخوردار شو كه تو از اهل آتشى (زمر8)

وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُينَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُواْ يعْمَلُونَ ﴿يونس12﴾

و چون انسان را آسيبى رسد ما را به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده مى‏خواند و چون گرفتاری‌‌اش را برطرف كنيم چنان مى‏رود كه گويى ما را براى گرفتاری‌‌اى كه به او رسيده نخوانده است اين گونه براى اسراف‌كاران آن‌چه انجام مى‏دادند زينت داده شده است (يونس12)

وَلَمَّا وَقَعَ عَلَيهِمُ الرِّجْزُ قَالُواْ يا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرَآئِيلَ ﴿أعراف134﴾ فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلَى أَجَلٍ هُم بَالِغُوهُ إِذَا هُمْ ينكُثُونَ ﴿أعراف135﴾

و هنگامى كه عذاب بر آنان فرود آمد گفتند اى موسى پروردگارت را به عهدى كه نزد تو دارد براى ما بخوان اگر اين عذاب را از ما برطرف كنى حتما به تو ايمان خواهيم آورد و بنى‏اسرائيل را قطعا با تو روانه خواهيم ساخت (أعراف134) و چون [دعاي موسي مستجاب شد و] عذاب را تا سررسيدى كه آنان بدان رسيدند از آنها برداشتيم باز هم پيمان‏شكنى كردند (أعراف135)

وَقَالُوا يا أَيهَا السَّاحِرُ ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ إِنَّنَا لَمُهْتَدُونَ ﴿زخرف49﴾ فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِذَا هُمْ ينكُثُونَ ﴿زخرف50﴾

و گفتند اى فسونگر پروردگارت را به [پاس] آن‌چه با تو عهد كرده براى ما بخوان كه ما واقعا به راه درست درآمده‏ايم (زخرف49) و چون ‍‍‍[دعاي موسي اجابت شد و] عذاب را از آنها برداشتيم به ناگاه آنان پيمان شكستند (زخرف50)

فقط از خدا بخواهيم:

بَلْ إِياهُ تَدْعُونَ فَيكْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَيهِ إِنْ شَاء وَتَنسَوْنَ مَا تُشْرِكُونَ ﴿أنعام41﴾

[نه] بلكه تنها او را مى‏خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى‏گرداند و آن‌چه را شريك [او] مى‏گردانيد فراموش مى‏كنيد (أنعام41)

وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيهِ تُرْجَعُونَ ﴿قصص88﴾

و با خدا معبودى ديگر مخوان خدايى جز او نيست جز ذات او همه چيز نابودشونده است فرمان از آن اوست و به سوى او بازگردانيده مى‏شويد (قصص88)

إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيسْتَجِيبُواْ لَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿أعراف194﴾

در حقيقت كسانى را كه به جاى خدا مى‏خوانيد بندگانى امثال شما هستند پس آنها را [در گرفتاری‌ها] بخوانيد اگر راست مى‏گوييد بايد شما را اجابت كنند (أعراف194)

وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَلآ أَنفُسَهُمْ ينْصُرُونَ ﴿أعراف197﴾

و كسانى را كه به جاى او مى‏خوانيد نمى‏توانند شما را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند (أعراف197)

فقُلِ ادْعُواْ الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلاَ يمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنكُمْ وَلاَ تَحْوِيلاً ﴿إسراء56﴾

بگو كسانى را كه به جاى او [معبود خود] پنداشتيد بخوانيد [آنها] نه اختيارى دارند كه از شما دفع زيان كنند و نه [آن‌كه بلايى را از شما] بگردانند (إسراء56)

قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ لَا يمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَمَا لَهُمْ فِيهِمَا مِن شِرْكٍ وَمَا لَهُ مِنْهُم مِّن ظَهِيرٍ ﴿سبأ22﴾

بگو كسانى را كه جز خدا [معبود خود] پنداشته‏ايد بخوانيد هم‌وزن ذره‏اى نه در آسمان‌ها و نه در زمين مالك نيستند و در آن دو شركتى ندارند و براى وى از ميان آنان هيچ پشتيبانى نيست (سبأ22)

يولِجُ اللَّيلَ فِي النَّهَارِ وَيولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يجْرِي لِأَجَلٍ مُّسَمًّى ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا يمْلِكُونَ مِن قِطْمِيرٍ ﴿فاطر13﴾

شب را به روز درمى‏آورد و روز را به شب درمى‏آورد و آفتاب و ماه را تسخير كرده است [كه] هر يك تا هنگامى معين روانند اين است ‏خدا پروردگار شما فرمان‌روايى از آن اوست و كسانى را كه بجز او مى‏خوانيد مالك پوست هسته‌ی خرمايى [هم] نيستند (فاطر13)

وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن يدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَن لَّا يسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يومِ الْقِيامَةِ وَهُمْ عَن دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿أحقاف5﴾

و كيست گمراه‏تر از آن كس كه به جاى خدا كسى را مى‏خواند كه تا روز قيامت او را پاسخ نمى‏دهد و آنها از دعايشان بى‏خبرند (أحقاف5)

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَالَّذِينَ يدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يسْتَجِيبُونَ لَهُم بِشَيءٍ إِلاَّ كَبَاسِطِ كَفَّيهِ إِلَى الْمَاء لِيبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاء الْكَافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلاَلٍ ﴿رعد14﴾

دعوت حق براى اوست و كسانى كه [مشركان] جز او مى‏خوانند هيچ جوابى به آنان نمى‏دهند مگر مانند كسى كه دو دستش را به سوى آب بگشايد تا [آب] به دهانش برسد در حالى كه [آب] به [دهان] او نخواهد رسيد و دعاى كافران جز بر هدر نباشد (رعد14)

إِن تَدْعُوهُمْ لَا يسْمَعُوا دُعَاءكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيوْمَ الْقِيامَةِ يكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا ينَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ﴿فاطر14﴾

اگر آنها را بخوانيد دعاى شما را نمى‏شنوند و اگر [فرضا] بشنوند اجابت‌تان نمى‏كنند و روز قيامت ‏شرك شما را انكار مى‏كنند و [هيچ كس] چون [خداى] آگاه تو را خبردار نمى‏كند (فاطر14)

يدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يضُرُّهُ وَمَا لَا ينفَعُهُ ذَلِكَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِيدُ ﴿حج12﴾

به جاى خدا چيزى را مى‏خواند كه نه زيانى به او مى‏رساند و نه سودش مى‏دهد اين است همان گمراهى دور و دراز (حج12)

يدْعُو لَمَن ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِن نَّفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلَى وَلَبِئْسَ الْعَشِيرُ ﴿حج13﴾

كسى را مى‏خواند كه زيانش از سودش نزديكتر است وه چه بد مولايى و چه بد دمسازى (حج13)

قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ ﴿شعراء71﴾ قَالَ هَلْ يسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ ﴿شعراء72﴾ أَوْ ينفَعُونَكُمْ أَوْ يضُرُّونَ ﴿شعراء73﴾

گفتند بتانى را مى‏پرستيم و همواره ملازم آنهاييم (شعراء71) گفت آيا وقتى دعا مى‏كنيد از شما مى‏شنوند (شعراء72) يا به شما سود يا زيان مى‏رسانند (شعراء73)

وَقِيلَ ادْعُوا شُرَكَاءكُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَرَأَوُا الْعَذَابَ لَوْ أَنَّهُمْ كَانُوا يهْتَدُونَ ﴿قصص64﴾

و [به آنان] گفته مى‏شود شريكان خود را فراخوانيد [پس آنها را مى‏خوانند] ولى پاسخ‌شان نمى‏دهند و عذاب را مى‏بينند [و آرزو مى‏كنند كه] اى كاش هدايت‏يافته بودند (قصص64)

قُلْ أَرَأَيتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ اِئْتُونِي بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿أحقاف4﴾

بگو به من خبر دهيد آن‌چه را به جاى خدا فرا مى‏خوانيد به من نشان دهيد كه چه چيزى از زمين [را] آفريده يا [مگر] آنان را در [كار] آسمان‌ها مشاركتى است اگر راست مى‏گوييد كتابى پيش از اين [قرآن] يا بازمانده‏اى از دانش نزد من آوريد (أحقاف4)

وَالَّذِينَ يدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ لاَ يخْلُقُونَ شَيئًا وَهُمْ يخْلَقُونَ ﴿نحل20﴾ أَمْواتٌ غَيرُ أَحْياء وَمَا يشْعُرُونَ أَيانَ يبْعَثُونَ ﴿نحل21﴾

و كسانى را كه جز خدا مى‏خوانند چيزى نمى‏آفرينند در حالى كه خود آفريده مى شوند (نحل20) مردگانند نه زندگان و نمى‏دانند كى برانگيخته خواهند شد (نحل21)

يا أَيهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن يسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيئًا لَّا يسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ ﴿حج73﴾

اى مردم مثلى زده شد پس بدان گوش فرا دهيد كسانى را كه جز خدا مى‏خوانيد هرگز [حتى] مگسى نمى‏آفرينند هر چند براى [آفريدن] آن اجتماع كنند و اگر آن مگس چيزى از آنان بربايد نمى‏توانند آن را بازپس گيرند طالب و مطلوب هر دو ناتوانند (حج73)

قُلْ أَرَأَيتُمْ شُرَكَاءكُمُ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَينَاهُمْ كِتَابًا فَهُمْ عَلَى بَينَةٍ مِّنْهُ بَلْ إِن يعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُم بَعْضًا إِلَّا غُرُورًا ﴿فاطر40﴾

بگو به من خبر دهيد از شريكان خودتان كه به جاى خدا مى‏خوانيد به من نشان دهيد كه چه چيزى از زمين را آفريده‏اند يا آنان در [كار] آسمان‌ها هم‌كارى داشته‏اند يا به ايشان كتابى داده‏ايم كه دليلى بر [حقانيت] خود از آن دارند [نه] بلكه ستم‌كاران جز فريب به يكديگر وعده نمى‏دهند (فاطر40)

وَمَن يدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا يفْلِحُ الْكَافِرُونَ ﴿مؤمنون117﴾

و هر كس با خدا معبود ديگرى بخواند براى آن برهانى نخواهد داشت و حسابش فقط با پروردگارش مى‏باشد در حقيقت كافران رستگار نمى‏شوند (مؤمنون117)

أُولَئِكَ الَّذِينَ يدْعُونَ يبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيهُمْ أَقْرَبُ وَيرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا ﴿إسراء57﴾

آن كسانى را كه ايشان مى‏خوانند [خود] به سوى پروردگارشان تقرب مى‏جويند [تا بدانند] كدام يك از آنها [به او] نزديك‌ترند و به رحمت وى اميدوارند و از عذابش مى‏ترسند چرا كه عذاب پروردگارت همواره در خور پرهيز است (إسراء57)

إِن يدْعُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ إِنَاثًا وَإِن يدْعُونَ إِلاَّ شَيطَانًا مَّرِيدًا ﴿نساء117﴾

[مشركان] به جاى او جز بت‌هاى مادينه را [به دعا] نمى‏خوانند و جز شيطان سركش را نمى‏خوانند (نساء117)

وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِن ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِي يدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ مِن شَيءٍ لِّمَّا جَاء أَمْرُ رَبِّكَ وَمَا زَادُوهُمْ غَيرَ تَتْبِيبٍ ﴿هود101﴾

و ما به آنان ستم نكرديم ولى آنان به خودشان ستم كردند پس چون فرمان پروردگارت آمد خدايانى كه به جاى خدا[ى حقيقى] مى‏خواندند هيچ به كارشان نيامد و جز بر هلاكت آنان نيفزود (هود101)

ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يدْعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِي الْكَبِيرُ ﴿حج62﴾

[آرى] اين بدان سبب است كه خدا خود حق است و آن‌چه به جاى او مى‏خوانند آن باطل است و اين خداست كه والا و بزرگ است (حج62)

إِنَّ اللَّهَ يعْلَمُ مَا يدْعُونَ مِن دُونِهِ مِن شَيءٍ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿عنكبوت42﴾

خدا مى‏داند هر آن‌چه را كه جز او مى‏خوانند و هم اوست ‏شكست‏ناپذير سنجيده‏كار (عنكبوت42)

ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يدْعُونَ مِن دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِي الْكَبِيرُ ﴿لقمان30﴾

اين[ها همه] دليل آن است كه خدا خود حق است و غير از او هر چه را كه مى‏خوانند باطل است و خدا همان بلندمرتبه بزرگ است (لقمان30)

وَلَا يمْلِكُ الَّذِينَ يدْعُونَ مِن دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يعْلَمُونَ ﴿زخرف86﴾

و كسانى كه به جاى او مى‏خوانند [و مى‏پرستند] اختيار شفاعت ندارند مگر آن كسانى كه آگاهانه به حق گواهى داده باشند (زخرف86)

وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يدْعُونَ مِن قَبْلُ وَظَنُّوا مَا لَهُم مِّن مَّحِيصٍ ﴿فصلت48﴾

و آن‌چه از پيش مى‏خواندند از [نظر] آنان ناپديد مى‏شود و مى‏دانند كه آنان را روى گريز نيست (فصلت48)

وَيوْمَ يقُولُ نَادُوا شُرَكَائِي الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَجَعَلْنَا بَينَهُم مَّوْبِقًا ﴿كهف52﴾

و [ياد كن] روزى را كه [خدا] مى‏گويد آنهايى را كه شريكان من پنداشتيد ندا دهيد پس آنها را بخوانند و[لى] اجابت‌شان نكنند و ما ميان آنان ورطه‏اى قرار دهيم (كهف52)

چگونه دعا كنيم؟

ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيةً إِنَّهُ لاَ يحِبُّ الْمُعْتَدِينَ ﴿أعراف55﴾

پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى‏دارد (أعراف55)

وَلاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ ﴿أعراف56﴾

و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد و با بيم و اميد او را بخوانيد كه رحمت ‏خدا به نيكوكاران نزديك است (أعراف56)

فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ ﴿غافر14﴾

پس خدا را پاك‌دلانه فرا خوانيد هر چند ناباوران را ناخوش افتد (غافر14)

هُوَ الْحَي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿غافر65﴾

اوست [همان] زنده‏اى كه خدايى جز او نيست پس او را در حالى كه دين [خود] را براى وى بى‏آلايش گردانيده‏ايد بخوانيد سپاس[ها همه] ويژه‌ی خدا پروردگار جهانيان است (غافر65)

دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿يونس10﴾

نيايش آنان در آن‌جا سبحانك اللهم [=خدايا تو پاك و منزهى] و درودشان در آن جا سلام است و پايان نيايش آنان اين است كه الحمد لله رب العالمين [=ستايش ويژه‌ي پروردگار جهانيان است] (يونس10)

... قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُّجِيبٌ ﴿ هود61﴾

... گفت اي قوم من خدا را بپرستيد براي شما هيچ معبودي جز او نيست او شما را از زمين پديد آورد و در آن شما را استقرار داد پس از او آمرزش بخواهيد آن‌گاه به درگاه او توبه كنيد كه پروردگارم نزديك [و] اجابت‏كننده است (هود 61)

آيا به راستي مي‌دانيم براي چه چيزهايي دعا كنيم؟

وَيدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولاً ﴿إسراء11﴾

و انسان [همان گونه كه] خير را فرا مى‏خواند [پيشامد] بد را مى‏خواند و انسان همواره شتاب‌زده است (إسراء11)

... وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿بقرة216﴾

... و بسا چيزى را خوش نمى‏داريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست مى‏داريد و آن براى شما بد است و خدا مى‏داند و شما نمى‏دانيد (بقرة216)

... فَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا ﴿نساء19﴾

...پس چه بسا چيزى را خوش نمى‏داريد و خدا در آن مصلحت فراوان قرار مى‏دهد (نساء19)

                                                                                                        كاوشگران نور

بازگشت

Share